O’quv darslik

Tripsini crystallisatum
Proteolitik fermentlar bo‘lib, suyilgan qora molning 
me’-da osti bezidan olinadigan preparatdir. Bu preparatdan tashqari
Chymotrupsini crystallisatum,
Desoxyribonucleasa
ham shular jumlasiga 
kiradi. Yiring va shil-liq tarkibidagi oqsillarni gidrolizlab balg‘am 
qovushqoqligini kamaytiradi (suyulti-radi) va ajralishini osonlashtiradi. Sog‘lam 
to‘qimalarga ta’sir etmaydilar, chunki ular da tripsin ingibitorlari bor. 
Ximiotripsin quyidagilar bilan tripsindan farq qila di:-asosan aromatik 
aminokislotalar orasidagi bog‘larni uzadi, sutni ivitadi,tripsinga nisbatan turg‘un 
modda, faollikni ancha sekin yo‘qotadi. Lekin eritmalari, ayniqsa yuqori 
xaroratda o‘z faolligini tez yo‘qotadi. Dezoksiribonukleaza albumin tipidagi 
oqsil bo‘lib, DNK ni depolimerizatsiyalaydi, bir vaqtni o‘zida balg‘am va 
yiringni suyultiradi. Bundan tashqari DNK li viruslarni ko‘payishini, 
rivojlanishini to‘xtatadi (gerpes, ade-noviruslar va boshqalar). Uchala preparat 
ham balg‘am ko‘chiruvchi vosita sifatida maxal-liy (ingalyasiya) qo‘llanialdi. 
Nojuya ta’sirlari : ingalyasiyadan so‘ng yuqori nafas yo‘lla-rining shilliq 
qavatiga maxalliy qo‘zg‘otuvchi ta’siri tufayli tovushni bo‘g‘iq bo‘lib qoli shi

---

- 463 -
mumkin. Parenteral yo‘l bilan kiritilsa: og‘riq, isitmalash, allergik reaksiyalar 
(bronxial astma xurujini kuchayishi) kuzatiladi.
Natriy gidrokarbonat (
Natrii hydrocarbonas
) –eritma sifatida ichiladi yoki 
ingalyasiya 
qilinadi. Natriy gidrokarbonat bronxial sekretning muxitini ishqoriy qilib 
mutsinni eritadi,uni qovushqoqligini kamaytirib, balg‘amning ko‘chishi va 
ajralishi engillashadi (kompensatsiyalangan alkaloz rivojlanadi).
 Kalii iodidum
-Kaliy yodid ham balg‘am ko‘chirish xossalariga egadir. Bu 
preparat bronx larning shilliq qavatiga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etib undagi 
bezlarning sekretsiyasini ku-chaytiradi. Kaliy yodidni MIT yo‘llarini 
qitig‘lashini oldini olish uchun uni sut bilan ichish lozim.