O’quv darslik

FTORFENAZIN-DEKONAT
-davomli ta’sirga ega, kuchli neyroleptik. 
Mushak ichiga 1marta kiritilgach 1-2 xafta ta’sir etadi.
Fenotiazin unumlarining noxush ta’siri
:
umumiy holsizlik, uyqusirash, 
befarqlik, og‘iz qurishi, gipotoniya, ortastatik kollaps (aminazin), bilirubinni 
organizmda to‘planib qolishi (sariqlik ), parkinsonizm, davomli qo‘llanganda 
depressiya 
(tushkunlik) 
rivojlanishi, 
leykopeniya, 
agronulotsitoz, 

---

- 344 -
fotosensibilizatsiya, terida dog‘lar paydo bo‘lishi, shilliq qavatlar va terining 
yallig‘lanishi. 
XLORPROTIKSEN
- tioksanten hosilasi. Qayt qilishni to‘xtatish ta’siri 
kuchli, sedativ, antipsixotik ta’sirga ega, og‘riqsizlantiruvchi va uxlatuvchi 
vositalar ta’sirni kuchaytiradi, mo‘‘tadil adrenolitik, kuchsiz tirishishga qarshi 
va kuchli antixolinergik ta’sirga ega. Xlorprotiksenning neyroleptik ta’siri, 
antidepressiv ta’sir bilan mujassamlashgan. Kamdan-kam xollarda 
ekstrapiramid buzilishlar chaqiradi. Bemorlar yaxshi qabul qiladilar, behollik, 
tushkunlik, fotosensibilizatsiya va terida dog‘lar rivojlanmaydi.
GALOPERIDOL
-butirofenon hosilasi. Hozirgi zamon eng kuchli 
neyroleptiklar namoyondasi. Sedativ ta’siriga ega, uxlatuvchi, narkotiklar,
og‘riqsizlatiruvchi vositalar ta’sirini kuchaytiradi. Markaziy alfa-adrenergik va 
ayniqsa dofaminergik retseptorlarni qamal qiladi. Antixolinergik ta’sirga ega 
emas. Tez-tez ekstrapiramid buzilishlarga olib keladi. Qayt qilishni to‘xtatish 
xususiyati kuchli darajada rivojlangan. O‘tkir alaxsirash, maniakal holatlarni daf 
etishda yuqori samara beradi. Boshqa neyroleptiklar foyda bermagan hollarda 
ham yaxshi natija ko‘rsatadi. Aminazindan farqli ularoq bexollik va farqsizlik 
chaqirmaydi, balki faollashtiruvchi ta’sir ko‘rsatadi. Gallyusinatsiyalarni tez 
bartaraf etadi. Ta’siri tez rivojlanadi, qonda 2-6 soatdan keyin eng katta
miqdorga etadi va taxminan 3 kun saqlanadi, chunki organizmdan sekin ajraladi.
(5kun davomida peshob tarkibida faqat 40%gina ajraladi). Fenotiazin 
unumlaridan farq qilib, uyquning tez davrini qisqartirmaydi. Ganglioblokatorlik 
va atropinsimon ta’siri yo‘q, periferik alfa-adrenoretseptorlarni kuchsiz qamal 
qiladi. SHuning uchun qon bosimini tushirmaydi, ortostatik kollaps 
rivojlanmaydi.
DROPERIDOL
-butirofenon unumi tez va kuchli lekin qisqa muddatli 
neyroleptik ta’sir etadi. Tomirga kiritilganda ta’sri 2-5 daqiqadan keyin 
boshlanadi, 20-30 maks. etadi, 2-3 soat davom etadi. Narkotik, analgetiklar, 
uxlatuvchi va miorelaksantlar ta’sirini kuchaytiradi. Karaxtlik (shok) va qayt 

---

- 345 -
qilishga qarshi, alfa-adrenolitik, markaziy dofamin retseptorlarni qamallovchi 
xossaga ega, xolinolitik ta’siri yo‘q. Qon bosimini tushiradi, antiaritmik ta’siri 
bor. Kuchli kataleptogenlik tasiriga ega. Neyroleptanalgeziya uchun 
qo‘llaniladi..
SULPIRID
-Benzamin hosilasi D
2
-dofamin retseptorlarini tanlab qamal 
qiladi. Mo‘‘tadil neyroleptik qayt qilishni to‘xtatuvchi, antidepressantlik 
ta’siriga ega. Sedativ va tirishishga qarshi xossasi yo‘q. Analeptiklar va 
uxlatuvchi barbituratlar ta’sirini kuchaytirmaydi. Ekstrapiramid o‘zgarishlar 
chaqirmaydi. Qon bosimini mo‘‘tadil tushiradi. MITdan yomon so‘riladi. T