O’quv darslik

 
Estrogen va antiestrogen preparatlar. 
 
Kimyoviy tuzilishi jixatidan estrogen
1
preparatlar steroid (tabiiy gormonlar 
va ularning xosilalari) va nosteroid (sintetik preparatlar) birikmalarga 
bo‘linadilar. (8 jadvalga va kimyoviy tuzilishiga qarang). 
Steroid tuzilishli 
estrogenlardan
tibbiyot amaliyotida xomilador ayol yoki xomilador jonivorlar 
peshobidan olinadigan estron (follikulin), xamda estradiol qo‘llaniladi.
Estradiolni benzoat, dipropionat, valeriat bilan efir ko‘rinishida ishlatiladi. 
Estradiol dipropionat estrondan faolliroq va anchagina davomliroq ta'sir etadi. 
Agar estronni xar kuni kiritilsa, estradion dipropionatni 2-4 kunda bir marta 
kiritiladi.. Estron va estradiolning efirlarinig moyli eritmalarini mushak ichiga 
kiritiladi. Ichilganda ular samarasiz, chunki jigarda tez parchalanadi.
Nomi yuqorida qayd etilgan vositalardan yarim sun'iy preparat etinilestradiol 
(mikrofollikulin) tubdan farq qiladi. U eng faol estrogen. Agar estron ning 
faolliligini 1 deb xisoblansa etinil estradiol faolligi 50 ga mos keladi. Bundan 
tashqari, etinilestradiol ichilganda xam samarador, chunki etinil guruxi uni 

---

- 606 -
jigarda parchalanishdan saqlaydi. Preparatning ta'siri davomli emas (kuniga 1-2 
marta qabul qilinadi).
Yarim sintetik estrogen bo‘lgan mestranol organizmda etinilestradiolga 
aylanadi. U ichiladi. U ko‘pincha kontratseptivlar tarkibiga kiradi. 
Enteral yo‘l bilan kiritilganda 
nosteroid tuzilishli, estrogenlik faollikga ega 
bo‘lgan sintetik vositalar
ham samradordirlar. Ulardan biri geksan xosilasi
bo‘lgan s i n i s t r o l (geksestrol)dir. Faolligi bo‘yicha u estrondek. Uni ichiladi 
va mushakga kiritishga (tavsiya etiladi) buyuriladi. 

8-jadval
. Jinsiy gormonlar, ularning preparatlari, sintetik analoglari va ularni 
o‘rin bosuvchilari,
antogonistlari. 
Gurux 
Estrogenlar va 
ularning 
antogonistlari 
Gestagenlar 
va 
ularning 
antogonistlari 
Androgenlar va 
ularning 
antogonistlari 
Tabiiy goromonlar va 
ular 
almashinuvi 
maxsulotlari(steroidlar) 
Estradiol 
Estron 
Estriol 
Progesteron 
Pregnandiol 
Testosteron 
Androsteron 
Jinsiy gormonlar prepa 
ratlari va ularni analog 
lari (steroidlar) 
Estron 
Estradiol
dipropionat 
Etinil estradiol 
Progesteron 
Pregnin 
Oksiprogesteron 
Kapronat 
Testosteron 
Propionat 
Testosteron 
enantat 
Metil testosteron 
Gormonal faollikga ega 
bo‘lgan 
sintetik 
vositalar (nosteroidlar) 
Sinestrol 
Jinsiy 
gormonlar 
antogonistlari 
Klomifen sitrat 
Tamksifen 
sitrat
* 
Mifepriston 
(RU 486) 
Siproteron atsetat 
Flutamid 
Finasterid
** 
*Tamksifen xar-xil to‘qimalarda yo antiestrogen ta'sir (sut bezida), yo estrogen 
(suyaklar va boshqalar) ta'sir ko‘rsatadi. Bunday preparatlarni estrogen 

---

- 607 -
retseptorlarining modulyatorlari deb ataldadi. Klomifen barcha to‘qimalarda 
faqat antiestrogen ta'sir ko‘rsatadi
** digidrotesteron sintezining ingibitori 
_________________________________________ 
1
Estrus- oqma (grekchadan oistros –xoxish istak, genos – tug‘ilish)