O’quv darslik

MIOMETRIYNI ASOSAN TONUSINI OSHIRUVCHI VOSITALAR. 
Bu guruh vositalari miometriy tonusini oshirib, mayda tomirlarni 
siqganligidan, asosan bachadondan qon ketishini to‘xtatish uchun qo‘llaniladi. 
Bu maqsadda qoramug‘ alkaloidlari va ba’zi sintetik vositalar keng qo‘llaniladi. 
Qoramug‘, javdari bug‘doy boshoqlarida parazit xolida yashaydigan zamburug‘ 
bo‘lib, tarkibida zaharli alkaloidlar bor. Amaliy nuqtai nazardan lizirgin kislotasi 
amidining hosilalari bo‘lgan alkaloidlar axamiyatlidir. Ular 2 guruhga bo‘linadi:

suvda eruvchan alkaloid-
ergometrin.

suvda erimaydigan alkaloid 
ergotoksin
(
ergokriptin, ergokornin, 
ergokristin, ergozin
).

---

- 528 -
Qoramug‘ (shox kuya)ning barcha alkaloidlari, bachadon mushaklarini 
qisqartiradi, tomirlarni toraytiradi, qon bosimini oshiradi, endoteliyni 
jarohatlaydi. 
ERGOMETRIN MALEAT.
Ergometrin qoramug‘ alkaloidlarining 
asosiylaridan biridir. Boshqa alkaloidlarga nisbatan bachadon mushaklariga tez 
va kuchli ta’sir ko‘rsatib, miometriyni davomli tonik qisqarishiga olib keladi. 
Kichik dozalarida qon aylanishiga deyarli ta’sir ko‘rsatmaydi. Adrenolitik 
xossaga ega emas. Ergometrin enteral va parenteral yo‘l bilan kiritilganda ham, 
yaxshi samarador. Qoramug‘ning boshqa alkaloidlariga nisbatan, tomirlarning 
silliq mushaklariga bevosita ta’sir etib, spazm chaqirish xossasi kuchsizroq. 
MNSga ta’sir etib tinchlantiradi, qon aylanish markazi va tomirlarni 
toraytiruvchi reflekslarni susaytiradi, adashgan nerv markazi va qayt qilish 
markazini qo‘zg‘atadi.
Qoramug‘ning individual alkaloiddaridan iborat preparatlar: ergometrin 
maleat, ergotamin gidrotartrat, galen va yangi galen preparatlari (qoramug‘ 
quyuq ekstrakti), alkaloidlar aralashmasi ergotal asosan bachadondan qon 
ketishini to‘xtatish va tug‘ishdan keyingi davrda bachadon invalyusiyasini 
tezlashtirish uchun qo‘llaniladi. Lekin ularni tug‘ish jarayonida qo‘llab 
bo‘lmaydi, chunki homilaning asfiksiyasiga sabab bo‘ladi. Ergotaminni 
migrenni davolashda qo‘llaniladi (miya tomirlarini tebranishini kamaytiradi). 
Qoramug bilan o‘tkir zaharlanganda (abort chaqirish uchun)-kuchli harakatli 
qo‘zg‘alish, tirishish, qayt qilish, ich ketish, epigastral qismda kuchli og‘riqlar 
va taxikardiya kuzatiladi.
Surunkali zaharlanish-ergotizm (qoramug‘dan tozalanmagan bug‘doydan 
tayyorlangan unni iste’mol qilish tufayli) ikki xil bo‘ladi:
1.
Gangrenoz shakli-oyoq va qo‘llarning tomirlari jarohatlanib, nekroz 
rivojlanadi. 
2.
Tutqanoqli (tirishish) shakli-asosan MNSga ta’siri tufayli keladi.

---

- 529 -