O’quv amaliyot mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi 9 – Mavzu

Peritonit o’tkir kechganda qorinning ichki pardasi bo’rtishi, xiralashishi, giperemiya, qorin devoriga qon quyilib bo’shliqda serozli, fibrinli, yiringli va chirigan ekssudatni to’planishi kuzatiladi.
Peritonit surunkali kechganda ea ekssudatning bir qismi so’rilib, qolgan bo’lagi biriktiruvchi to’qimalar bilan birga birlashib (o’sib) ketadi. Bunday holatda qorin bo’shlig’idagi a’zolarni bir- biri bilan jipslashib, o’sib ketishi kuzatiladi.
Jipslashgan joylar oralig’ida chegaralangan abssess va fibrinlar to’planish holatlari rivojlanishi mumkin.
Me’da – ichak yo’llarining, mushaklarning falaji (paralitik o’tkazmaslik) natijasida paydo bo’lgan moddalar so’rilishi tufayli o’z- o’zidan zaharlanish oqibatida o’lim sodir bo’ladi.


Jigar patologiyasi
Jigar organizmning eng katta bezi bo’lib, u turli vazifalarni bajaradi. Jigarning to’liq olib tashlanishi organizm zaharlanish hisobiga o’limiga olib keladi.
Jigarning asosiy vazifalariga: sekretor faoliyati, oraliq moddalar almashinuvi, to’siq organ qon hosil bo’lishi va aylanishini boshqarish kiradi. Jigardan ajraladigan moddalar to’g’ridan to’g’ri qonga tushib qon hosil bo’lishini boshqaradi.
Embrionda jigar bevosita qon hosil bo’lishida ishtirok etadi. Yirik hayvonlarning og’ir anemiyalarida, qon hosil qiluvchi organlar faoliyati buzilganida, jigar ekstramedullar qon hosil bo’lish joyi hisoblanadi.
Jigar katta qon deposidir. U organizmdagi umumiy qon miqdorining 1/3 qismigachasini saqlash qobiliyatiga ega. Shuning uchun jigarni qon bilan to’lishidan qon bosimi keskin pasayadi (masalan, shok holatlarida).
Jigar organizmda asosiy to’siq vazifasini bajaaradi. Xususan, ichaklardan yig’ilib kelayotgan qonning hammasi darvoza venasi orqali o’ta faol yulduzsimon hujayralar (kupfer hujayralari)dan tashkil topgan ustunchalar aro kapullarlar tizimiga kelib tushadi. Jigarning himoya vazifasi qon orqali ichakdan tushgan mikroorganizm va boshqa mahsulotlarni adsobsiya va fagotsitoz qilib, mikroorganizm va ularning toksinlariga qarshi antitela ishlab chiqib, zaharli moddalarni fermentative parchalaydi, jumladan, ozuqalarni chirish jarayonida hosil bo’lgan zaharli moddalarni biriktirib olib, ularni zararsizlantiradi, zaharli moddalarni o’t bilan chiqaradi. Jigarning zararli agentlarni ichak orqali organizmga kirish yo’lidagi to’siq xususiyati tufayli uni I.P. Pavlov “organizmning buyuk posboni, deb ataydi. Jigarda tozalangan qon to’g’ridan to’g’ri yurakning o’ng tomoniga tushadi, so’ngra kichik qon aylanish doirasida kislorodga to’yinib, yurakning chap tomoni orqali organizmning barcha qismlariga yetkaziladi. Lekin, ba’zan zararli ta’sirlar ta’sirlar jigarning himoya vazifasiga salbiy ta’sir etib, uning funksiyalari og’ir buzilishi natijasida, hayvonning o’limiga sabab bo’ladi.
Hayvon o’lganidan so’ng boshqa organlarga nisbatan ichakdan chirituvchi mikroblar oldin kiradi va ular o’ziga yaxshi sharoit yaratib rivojlanadi. Jigar tezda parchalana boshlaydi. Natijada uning rangi xiralashib, parenximasi bo’shashadi, gaz pufakchalari hosil qilish jarayoni tezlashadi (gavdada jigar emfizemasi). Nekrobakteriozda hamda infeksiyalari va ichak hisobiga hosil bo’ladigan zaharlanishlarda jigarda qattiqlashgan nekrotik o’choq hosil bo’lib, kulrang – sariq rangda bo’ladi. Qari va och qolishi tufayli ozib ketgan, yuqumli va invazion kasalliklar bilan kasallangan hayvonlarda ko’pincha jigarning qo’ng’ir atrofiyasi rivojlanib, uning hajmi kichrayadi, organ chekkasi yupqalashadi va qo’ng’ir yoki to’q jigarrangli bo’lishi bilan xarakterlanadi.