mavzu: Siz bilishingiz lozim bo’lgan

1.3 mavzu: Siz bilishingiz lozim bo’lgan
ma’lumotlar
Kompyuter xonasida quyidagilar taqiqlanadi:

1. 
   Kompyuter yaqinida isitish asboblaridan foydalanish va o’t yoqish.
   
2. 
   qurilmalar yaqinida tez yonuvchi moddali idishlarni ochish va ishlatish.
   
3. 
   Xonaga kislotali, tarkibida xlori bor bo’lgan moddalarni va umuman, qurilmaning ichki elementlari ishiga salbiy ta’sir qiluvchi moddalarni olib kirish.
   
4. 
   Kompyuter va uning boshqa qurilmalari ustiga turli buyumlarni qo’yish.
   
5. 
   qurilmalarga xo’l qo’l bilan tegish va ularni ulash.
   
6. 
   qurilmalarning teshiklariga avtoruchka, chizg’ich va boshqa narsalarni tiqish.
   
7. 
   Tugmalarni bosishda kuch ishlatish.
   
8. 
   Ishlab turgan qurilmani qarovsiz qoldirish.
   
9. 
   Elektr manbai ulangan xolatda kompьyuter va qo’shimcha moslamalarni tozalash.
   
10. 
    Xonadagi xavo xarorati 20-24 S atrofida bo’lishi lozim.
    
11. 
    Foydalanuvchilarning shaxsiy kompьyuter bilan uzluksiz ishlash vaqti bir kun davomida 4 soatdan oshmasligi tavsiya etiladi.
    
12. 
    Foydalanuvchi kompьyuterdan eng kamida 40 sm. narida o’tirishi lozim.
    

Kompyuter bilan muloqаtda texnika xavfsizligi
q o i d a l a r i
Kompyuter xonasi - o’quv muassasasining xisoblash texnikasi bilan jixozlangan o’quv-tarbiya bo’limi xisoblanadi. Kompyuter xonasining jixozi 10-15 tagacha shaxsiy kompyuter( o’quvchining ish joyi) va bitta o’qituvchi ishi joyidan tashkil topadi. Barcha foydalanuvchilar shaxsiy kompьyuterda ishlashdan avval majburiy ravishda texnika xavfsizligi bo’yicha ko’rsatmalar bilan tanishgan va bu maxsus jurnalda qayd etilgan bo’lishi kerak.
Foydalanuvchilar kompyuter xonasida quyidagilar mumkin emasligini esdan chiqarmasliklari shart:

• 
  ustki kiyimda kirish;
  
• 
  kompyuter va uning qurilmalarini elektr tarmog’iga ruxsatsiz ulash yoki undan uzish;
  
• 
  kompyuterni ishlayotgan vaqtda tashqi qurilmalar, printer, disk yurituvchi, sichqoncha va boshqalar bilan o’zaro ulash;
  
• 
  o’qituvchining ruxsatisiz xonada yurish va gaplashish;
  
• 
  monitorlarning yorug’lik, tovush balandligi va boshqa vazifalarini bajaruvchi muruvvatlarini burash xamda ximoya qopqoqlarini ochish;
  
• 
  displey ekraniga qo’l va boshqa narsalar bilan tegish xamda qurilmalarning ulanish joylariga va elektr tarmoq manbalariga tegish.
  

Kompyuter ishini yakunlash tartibi.
Kompyuter ishini tugatish yoki qayta yuklashdan oldin ishlayotgan dasturlar, ilovalar va tizim bilan ishlashni tugatib olish kerak. Bu esa qilingan o’zgarishlarni kompьyuter xotirasida saqlanib qolishini, fayllarni va dasturlarni shikastlanishini oldini oladi.
WINDOWS tizimi bilan ishni yakunlash uchun “пуск” tugmasidan “Завершить работы” bo’yrug’ini tanlang. Natijada so’rov oynasi chiqadi.

Bu so’rov oynasidan kerakli holatni tanlash mumkin. Masalan:
1. “Ждущий режим”-tugmasi tanlansa, kompьyuter dam olish rejimiga o’tadi.
2. “Перезагрузка”-tugmasi tanlansa, kompьyuter ishi yakunlanadi va avtomatik tarzda qayta yuklanadi.
3. Agar “Отмена” tugmasi tanlansa, u holda bajarilayotgan amaldan voz kechiladi.
4. “Выключить компьюьер”- tugmasi bosilsa, kompьyuter ishini avtomatik tekshirib, ishini yakunlaydi va sistemalar bloki avtomatik o’chadi;
yoqilgan bo’lsa qo’shimcha qurilmalar o’chiriladi;
monitor o’chiriladi;
stabilizator o’chiriladi.
Eslatma: Kompyuterni ishini yakunlash va o’chirib yoqish yuqoridagi qoida orqali bajarilishi shart. Aks holda nosozliklar yuzaga keladi.
Kompyuter ishini va qurilmalar ishini maxsus dasturlar amalga oshiradi. Bu dasturlar mutaxassislar tomonidan yaratiladi va ishlashga juda qulay. Ular kompyuterning dasturiy ta’minoti deb ataladi. Kompyuter bilan foydalanuvchi o’rtasidagi muloqatni operatsion tizimlar bajaradi. Hozir kompyuterlar Windows operatsion tizim dasturi asosida ishlaydi.



Adabiyotlar:

1. 
   Nurmuxamedov T.A «IBM PC va MS DOS bilan tanishuv», Toshkent: «Mehnat», 1994 yil.
   
2. 
   Raxmonqulova S.I «IBM PC shaxsiy kompyuterida ishlash», Toshkent: «Sharq», 1998 yil.
   
3. 
   G`ulomov S.S va boshqalar «Iqtisodiy informatika», Toshkent: «O’zbekiston»,1999 y.
   
4. 
   TaylaqovN, Axmedov A «IBM – PC kompyuteri», T.: «O’zbekiston», 2001 yil.
   
5. 
   Xolmatov T.X,Taylaqov N.I, U. A. Nazarov «Informatika va xisoblash texnikasi», T.: «O’zb.M.E.», 2001 yil.