O’quv adabiyoti

39-rasm.Chaqaloq kallasi.
(tepa tomondan ko’rinishi)

1-fonticulus anterior;

2-fonticulus posterior;
3-энса суяги палласи;
4-тепа суяклари;
5-пешона суяги палласи.



to’qimadan (pardadan) tashkil topgan qismlar bo’lib, kalla tomida joylashgan. Ular oltita: ikkita toq, boshning o’rta chizig’ida, ikkita juft, boshning yon tomonlarida joylashgan.
Oldingi (peshona) liqildoq (fonticulus anterior) (39 rasm) romb shaklida bo’lib, peshona suyagini ikki qismi va ikkita tepa suyaklari o’rtasida joylashgan. Bu liqildoq bola 2 yoshga to’lgan davrda bekilib ketadi.
Orqa (ensa) liqildoq (fonticulus posterior) uchburchak shaklida bo’lib, ikkita tepa va ensa suyagining pallasi o’rtasida joylashgan. Bu liqildoq bola 2 oylik bo’lganida bekilib ketadi.
Oldingi yon (ponasimon) liqildoq (fonticulus sphenoidalis) ponasimon suyak katta qanotini tepa, peshona va chakka suyagini palla qismi bilan qo’shilgan yerda bo’lib, bola hayotini 2-3 oyida bekilib ketadi.
Orqa yon (so’rg’ichsimon) liqildoq (fonticulus mastoideus) chakka, tepa va ensa suyagini palla qismlari o’rtasida joylashgan. U 2-3 oylarda bekilib ketadi.
Kalla tomi suyaklari chekkasi silliq, ular o’rtasida choklar hosil bo’lmagan. Suyak chekkasida tishchalar 3 yoshlarda paydo bo’la boshlaydi. Yoshga qarab ular ko’payib tishli chok paydo bo’ladi.
Kalla suyagining bola tug'ilganidan keyin o’zgarishi

Bola tug’ilganidan keyin kalla suyagining o’sishida uch davr tafovut qilinadi. Birinchi davr 7 yoshgacha bo’lib, unda kalla suyagi, ayniqsa ensa suyagi tez o’sadi. Bola hayotining birinchi yilida kalla suyagi qalinligi 3 marta kattalashadi. Kalla tomi suyaklarida ichki va tashqi qatlam, ular o’rtasida diploe qavati hosil bo’la boshlaydi. Chakka suyagi so’rg’ichsimon o’simtasi o’sib, ichida so’rg’ichsimon katakchalar paydo bo’ladi. 7 yoshlarda peshona suyagi bo’laklari qo’shiladi va g’alvirsimon suyak qismlari birikadi.

Ikkinchi davrda (7- 13 yoshlar) kalla suyagi asosi sekin, ammo bir tekis o’sadi. Kalla tomi suyaklari 6-8 va 11-13 yoshlarda tez o’sadi. Bu davrda kalla suyaklarining ayrim qismlari o’zaro birikadi.
Uchinchi davrda 13 yoshdan 20-23 yoshlargacha kallaning yuz qismi suyaklarining o’sishi tezlashadi va jinsiy farqlar paydo bo’ladi. 13 yoshdan keyin suyaklarning qalinlashuvi davom etadi. 20 yoshda ponasimon va ensa suyaklari o’rtasidagi chok suyaklanib, kalla asosini bo’yiga o’sishi tugallanadi. 20 yish, ayniqsa 30 yoshdan keyin kalla tomi choklari bitib ketadi.