O’quv adabiyoti

37-rasm. Chaqaloqning kalla suyagi. Old tomondan ko’rinishi
1-symphysis mentalis; 2-tuberculum mentale; 3-for.mentale; 4-maxilla; 5-angulus mandibulae; 6-fossa canina; 7-for.zygomaticofaciale; 8-os zygomaticum; 9-pars squomosa ossis temporalis; 10-orbita; 11-incisura supraorbitalis; 12-os parietale; 13-burun usti liqildog’i; 14-fonticulus anterior; 15-metopik liqildoq; 16-tuber frontale; 17-os nasale; 18-os lacrimale; 19-fissura orbitalis superior; 20-processus zygomaticus os frontale; 21-fissura orbitalis inferior; 22-apertura piriformis; 23-for. infraorbitale; 24-septum nasi; 25-spina nasalis anterior; 26-alveoli dentales.

Tashqi devori (paries lateralis) ponasimon suyak katta qanotining ko’z kosasi yuzasi, yonoq suyagining peshona o’simtasi va peshona suyagining yonoq o’simtasidan hosil bo’ladi. Bu devorda yonoq-ko’z kosasi teshigi (foramen zygomaticoorbitale) bor. Ko’z kosasining lateral va ustki devorlari o’rtasida ko’z kosasining yuqorigi tirqishi (fissura orbitalis superior) bo’lib, o’rta kalla chuqurchasiga ochiladi. Lateral va pastki devor o’rtasida ko’z kosasining pastki tirqishi (fissura orbitalis inferior) bo’lib, qanot-tanglay va chakka osti chuqurchalariga ochiladi.

38-rasm. Chaqaloqning kalla suyagi. Yon tomondan ko’rinishi. (prof. X.Z. Zohidov chizgan rasm)
1-os parietale; 2-os frontale; 4-os lacrimale; 5-nasale; 6-os zygomaticum; 7-maxilla; 8-mandibula; 9-os temporale; 10-os occipitale; 11-fonticulus anterior; 12-fonticulus sphenoidalis; 13-fonticulus mastoideus;


Yangi tug’ilgan bolaning ko’z kosasi (37-rasm) yuz skeleti yaxshi rivojlanmagani uchun nisbatan katta. Uning hajmi 6 sm³ bo’lib kirish qismi cho’zinchoq shaklda. Ko’z kosasining ichki devori yaxshi rivojlanmagani uchun u uch qirrali prizma shaklida. Emizikli davrda ko’z kosasining kirish qismi suyaklari bir tekis o’smaydi. Buning natijasida uning ko’ndalang va vertikal o’lchamlari tenglashib doira shaklini oladi. Ko’z kosasi bo’shlig’i esa konussimon shaklga ega bo’ladi. Erta bolalik davrida uning kirish qismi cho’zinchoq shaklida bo’lsa, bolalikning birinchi davrida to’rt burchakli shaklni oladi. Bolalikni ikkinchi davrida esa shakli kattalarnikiga o’xshab qoladi.