O`quv – tarbiyaviy ishlar bo`yicha direktor o`rinbosarining imzosi

4 

 Mustahkamlash 

15  daqiqa 

5 

 Mashg’ulot  yakuni. Uyga vazifa  

berish 

3 daqiqa 

Foydalanilgan adabiyotlar :  

Kimyo 7.Toshkent-2009. R.Asqarov,N.X.To’xtaboyev,K.G’.G’opirov.  

Darsning borishi :

  

Tashkiliy qism:

                1.   O’quvchilar bilan salomlashish. 

                                             2.   O ’quvchilar davomadini aniqlash. 

                                             3.   Darsga tayyorgarlik ko’rish. 

 

 Uyga vaziufani tekshirish: Konspektni tekshirish , savol-javob tariqasida uyga vazifani so’rash.  

 

 

Yangi mavzuni bayoni:

             

Dars quyidagi reja asosida tashkil etiladi: 

O‘quvchilarning botanika, fizika fanlaridan olgan bilimlari va kundalik turmushdan olgan amaliy 

ko‘nikmalari asosida suhbat. O‘quvchilarga bir xil moddadan iborat bo‘lgan turli jismlar va har-xil 

moddalardan iborat bo‘lgan turli jismlar namunalarini hamda osh tuzi, shakar, ko‘mir, oltingugurt 

namunalarini tarqatish. Moddalarni ta’riflash. Moddalarning xossalarini nima uchun bilish kerak? 

Kimyo,  biologiya,  fizika  —  tabiatni  o‘rganuvchi  fanlar  bo‘lib,  tabiat  esa,  bu  —  havo,  suv,  Yer, 

Quyosh, Oy, o‘simliklar, hayvonlar va odamlardir.  Yer, Quyosh, uy, avtomobil, qoshiq, kitob —jismlardir. 

Kimyoviy  stakan,  kolba,  probirka  ham  jismga  kiradi.  Bu  idishlar  shishadan  tashkil  topgan.  Qoshiq 

alyuminiy,  kumushdan  yasalishi  mumkin.  Alyuminiy,  kumush,  shisha,  suv,  oltingugurt,  bo‘r,  shakar, 

kislorod, azot, temir — moddalardir.  • Jismlar moddalardan tashkil topgan. Tabiatda juda ko‘plab moddalar 

uchraydi  va  ularning  mavjudligi  insonga  bog‘liq  emas.  Biz  havodagi  suvni  ko‘rmaymiz,  u  daryo  va 

dengizlarda mavjuddir. Biz kislorodni ko‘rmaymiz va u haqida o‘ylamaymiz, lekin u havo tarkibida mavjud, 

biz kislorodni nafas bilan olamiz. Shuning uchun moddalar jismga bog‘liq bo‘lmagan ravishda mavjud deb 

aytish  mumkin.   Modda  xossalari.  Bizga  shakar,  bo‘r,  tuz,  oltingugurt,  suv,  spirt,  sulfat  kislotasi  berilgan 

(bular kundalik turmushda ishlatiladi). Shakar, tuz, bo‘r, oltingugurt  — qattiq moddalar bo‘lsa, suv, spirt, 

sulfat kislotasi — suyuq moddalardir. Yuqorida sanab o‘tilgan qattiq moddalarni qanday farqlash mumkin? 

Shakar,  tuz,  bo‘r  —  oq  rangli,  oltingugurt  —  sariq  rangli,  demak,  bu  moddalar  turli  rangga  ega.  Bir  xil 

rangli shakar, tuz, bo‘r suvga solinsa, bo‘r erimasdan qoladi, shakar va tuz erib ketadi. Shakar va tuz bir-

biridan  ta'mi  bilan  farqlanadi.   Suv,  spirt,  sulfat  kislotasi  suyuq  moddalar  bo'lib,  ular  rangga  ega  emas. 

Ularni qanday farqlash  mumkin? Spirt  — o‘tkir hidga ega, suv va sulfat kislotasi hidga ega  emas. Suv va 

sulfat kislotasi turli zichlikka ega, psuv = 1000 kg/m 3 va psulfat kislota = 1840 kg/m3 .  Suv, spirt va sulfat 

kislotasi turlicha qaynash haroratiga ega: tq suv = 100°C, tq spirt = 78°C, tq sulfat kislota = 338°C .