Oqsillarning ikkilamchi strukturasi

Nukleotidlar- nuklein kislotalarning struktura elementlaridir.
RNK xam DNK xam nukleotidlar deb ataladigan monomerdan tuzilgan, shuning uchun nuklein kislotalarni polinukleotidlar deyiladi. Xar bir mononukleoid 3 ta ximiyaviy farkli komponentlar: anorganik fosfat, monosaxarid riboza yoki dezoksiriboza va azot asosi, purin yoki pirimiddin asosidan tashkil topgan. DNK va RNK molekulalari tarkibiga kiradigan monosaxarid dezoksiriboza bulganidan uning mononukleoitidlari xam dezoksiriboza mononukleoitidlari, DNK ning uzi dezoksiribozopolinukleoid; RNK esa ribozomononukoeotidlardan tashkil topgan ribozomononukoeotidlar. Azot tarkibiga esa timin kiradi.
Riboza va dekosiriboza.
Bu ikkala monosaxarid xam beshta uglerod atomi tutadigan pentozalar bulib, albegid gruppani saklanganlaridan aldopentozalar katoriga kiradilar va furanoza strukturasiga egadirlar.
Ular orasidagi fark ikkinchi uglerod atomiga tegishli ribozada 2-uglerod ОН bilan boglangan, dezoksiribozada ОН gruppasi urnida Н atomi turadi, ya‘ni 2-uglerod O atomidan maxrum, shuning uchun xam uning nomiga “dezoksi” prefiksi kushilgan:

Adenin(A) Guanin (G,G) Uratsil (U) 2,4-dioksopir-
6-aminopurin 2-amino-6-oksopurin imidin

Nukleotidlar strukturasi.
Nukleotidlar strukturasiga azot asosi (A), uglevod koldigi (U) va fosfat kislota (F) kiradi. Uch komponentli molekulada ular A-U-F tartibida joylashganlar. Bu tartib nukleotidni ikki xil gidroliz kilish bilan fosfat kislota orasida bog uzilib, azot asosi va uglevoddan iborat glikozid (nukleozid) xosil buladi. ikkinchi xil gidrolizda azot asosi erkin xolda ajralib uglevod bilan fosfat kislotadan iborat monosaxarid- fosfat xosil buladi. Demak nukleotid molekulasida uglevod urtada joylashgan:


Muskul to’qimasidagi oqsillar. Ularni ajratib olish usullari
REJA:

1. 
   Muskul to’qimasining tuzilishi va organizmdagi ahamiyati
   
2. 
   Skeletning ko’ndalang yo’lli muskul to’qimasi
   
3. 
   Qizil muskullar va muskullar haqida tushuncha
   
4. 
   Ko’ndalang yo’lli muskul to’qimasining regenerasiyasi
   

Muskul bu-qisqarish xususiyatiga ega bo’lgan, tirik organizmning u yoki bu bo’lagini harakatga keltiradigan organ: u aksariyat, ko’ndalang yo’lli va silliq muskul to’qimalaridan tuzilgan. Xo’sh, muskul hayvonlarda va odamda qanday paydo bo’lgan? Ularning tuzilishi, ishlash prinsipi qanday? U nimalar ta'sirida va qanday harakatga keladi? Qisqarish va cho’zilish mexanizmi nimalarga yoki qanday jarayonlarga asoslangan?
Ko’p hujayrali organizmlarning paydo bo’lish tarixi shundan guvohlik beradiki, muskullar, ya'ni muskul to’qimalari organizm rivojlanishining ancha kech davrida, epiteliy va biriktiruvchi to’qima paydo bo’lganidan keyingi davrda vujudga kelgan. Har qaysi organning kelibchiqishi tashqi muhit taqozosi bilan, ya'ni tashqaridan ta'sir etib turgan muhit omillariga moslashish ehtimoli bilan paydo bo’lar ekan, muskullar ham organizmning tashqi muhit qo’ynida uning ta'sirlariga javob qaytarish yoki tirik mavjudot sifatida oziq izlash, unga intilish zaruriyati tufayli paydo bo’lgan. Binobarin, muskul to’qimasi evolyusiya jarayonida sitoplazmasida qisqarish xususiyatiga ega bo’lgan oqsil tuzilmalari bor hujayralardan kelib chiqqan. Hozirgi zamon fan tili bilan aytadigan bo’lsak, endilikda muskul to’qimasi embrion rivojlanishi davrida boshqa to’qimalarga o’xshab mezenximaning turli qismlaridan hosil bo’ladi.
Muskulatura-butun gavdaning yoki uning biror qismining, organning muskullar majmuasi. Ko’zning silliq muguzli pardasi va ter bezlarining atrofidagi silliq muskullar ektodermadan rivojlanadi. Ko’ndalang yo’lli muskullar mezenximaning segmentlangan miotomlaridan tarqalsa, bosh miya muskullari mezenximaning o’zgarishidan kelib chiqadi. Yurak muskullari ham asosan mezodermadan tarqaladi. Bundan tashqari, ektodermadan vujudga keladigan muskullarga so’lak va sut bezi muskullari ham kiradi.
Umuman olganda, barcha muskul turlarini ularning funksiyalari va tuzilishidagi o’ziga xos birlik, ya'ni sitoplazmasidagi oqsil iplari-miofilamentlar (muskul protofibrillalari) yiilib miofibrillalar deb ataladigan tutamlar hosil qiladigan birlik birlashtirib turadi. ammo umumrtqali hayvonlar bilan umurtqasiz hayvonlarning muskullari garchi vazifalari bir xil bo’lsa ham, tuzilishi bir-biridan bir oz farq qiladi. Shunga ko’ra muskullarni belgilariga qarab quyidagicha klassisfikasiyalash mumkin: 1) tuzilishi bo’yicha: a) ko’ndalang yo’lli muskullar, b) silliq muskullar; v)ikkioyoqlama qiya muskullar; 2) organizmda joylashish holati bo’yicha: a)ichki a'zolar muskullari; b)yurak muskullari; v)somatik muskullar; 3)funksiyalari bo’yicha: a)tonik muskullar; b)tetanik muskullar; v)qulfdosh (bekitish) funksiyasiga ega bo’lgan muskul to’qimalari; 4) kelib chiqishi bo’yicha: a)ektodermal muskullar; b)entodermal muskullar; v)mezodermal muskullar.