Oqsillarning fizik-kimyoviy xossalari

Denaturatsiya. Oksillarning xarakterli xossalaridan biri ularning turli fizik va kimyoviy ta‘siri ostida nativ (tabiiy) xususiyatlarini yukotishlaridir. Bu xodisa denaturatsiya deb atalib, oksil eritmani kizdirish natijasida yakol namoyon buladi va avvalo, oksilning erish kobiliyatini uzgarishi bilan xarakterlanadi. Oksil eritmalari kizdirilganda uning ivib chukma xoliga kelishi denaturatsiyadir, ammo oksil ishkoriy metall tuzlari ammoniy sulfat bilan tuzlanganda chuksa xam denaturasiyalanmaydi, u kaytadan erib, nativ xolatiga utadi. Denaturatsiya xodisasi peptid boglarining gidrolitik parchalanishiga alokasi yukligi, ammo uziga xos spetsifik konfiguratsiyaning uzgarishi bilan boglikligi kupgina tekshirishlar asosida tasdiklangan. Denaturatsiya tufali yuz beradigan biologik uzgarishlardan muximlari oksil iabiatiga ega bulgan gormon va fermentlarning uz faoliyatini yukotishidir.

Denaturatsiya juda murakkab bulib bu jarayonda oksil molekulasi dagi bir kator boglar: vodorod boglari, letsin, valin, felinanalin, tiptofan va prolinga tegishli gidrofob boglar buziladi. Ular bir-biriga yopishib suv bilan yashxi aralashmaydigan mitsellalar xosil kiladi: musbat va manfiy zaryadlangan grupalar orasisidagi tuz alokalari yoki ionli kupriklar va molekulala urtasidagi disulfid — S — S — grupalar orkali xosil bulgan kundalang boglar xam uzgaradi. Mana shu boglarning uzgarishi sababli nativ xolatda oksil molekulasining ayrim kismlari va molekulalari asosida urnatilgan mustaxkam struktura va ma‘lum tartib denaturatsiya jarayonida buziladi.

•