O‘qituvchining nutqiy madaniyati Reja: Nutq madaniyati haqida tushuncha

Xisrav Dehlaviy

Nafas- olish: ikki xil bo‘ladi oddiy nafras olish va fonatsion nafas olish. Fonatsion nafas olishning oddiy nafas olishdan farqi nimada? Oddiy nafas olish vaqtida burun orqali olayotgan va chiqarilayotgan nafasning olinishi va chiqarlish vaqti teng va qisqa bo‘ladi. Ovoz nafas chiqarishdan xosil bo‘ladi. Shuning uchun doimiy so‘zlaydiganlar uchun nafas olishdagi izchillik-nafas olish, to‘xtash va uzoqroq davom etgnp nafas chiqarishdan iborat bo‘lishi kerak. O‘qituvchining nafas olishini tartibga solish uchun juda ko‘plab mashqlar belgilangan. Shulardan biri, erga chalqancha yotgan xolda burun orqali uzoq vaqt davom etgan chuqur nafas olish yoki shu holatni tik turgan holda qaytarish nafas olish organlarini to‘g‘ri ishlashiga yordam beradi. Ko‘pchilik o‘qituvchilar o‘rtasida tabiiy ovozga, ya’ni ham jarangdor, yoqimli ovozga ega bo‘lganlarni uchratish mumkin. Lekin tabiiy ovoz ham vaqti bilan o‘z kuchini yo‘qotadi, o‘zgaradi. Ya’ni shuni aytib o‘tish kerakki, har bir inson ovozi kuchli, o‘zgaruvchan va jarangdor bo‘lishi mumkin.