Ўз гавдасини
бошқара
олиши
( мимикалар,
панта-
мимикалар)
Ҳиссиёти ва
кайфиятини
бошқара олиши
Нутқ техникаси
нафас олиши,
овозини тинг-
ловчиларга
мослашиши,
талаффуз тарзи,
нутқ суръати
Ижтимоий –
пертсептик
қобилиятлари
(диққат «юзидан
уқиб олиш»,
кузатувчанлик,
тасаввури)
Talabalar juftlikda ishlaydilar, ular o`qituvchi tomonidan berilgan alohida matnlar
bilan tanishadilar va ular asosida savollar, test yoki blis-so`rov tuzadilar. O`zlari
o`zlashtirgan matn mazmunini bilan bir-birlarini tanishtiradilar va
mustahkamlovchi savollar beradilar.
“
O`qituvchi –o`quvchi
” texnologiyasi qoidasi.
(Hunаr, sаn`аt
-grеkchа) –
Hunar san`at
degan
ma`noni anglatadi, uning tarkibi -
muloqot
vа
munosabatdan iborat.
“ТЕХNIКА”
“Pedagogik “texnika”
quyidagilardan rlrmrntlardan iborat:
(o’qituvchi aql bilan o’zini xulqini boshqarishi)
Nutq qоbiliyati
nutq yordаmidа, shuninгdеk, imо-ishоrа vоsitаsidа o`z` fikr vа
tug`ulаrini аniq vа rаvshаn ifоdаlаsh qоbiliyatidir. Bu o`qituvchilik
kаsbi uchun judа muхimdir.
-
-
2.O`qituvchining nutqida paralingvistik vositalar.
Nigoh
inson aytayotgan so’zlarning ta’sirchanligini 25 foizga oshirar
ekan.
O`qituvchining nutqida paralingvistik vositalar quyidagi vazifalarni bajaradi:
-nutqning mazmundorligi, teranligi, izchilligi, haqqoniyligi, ta’sirchanligi,
mantiqiyligi, ravonligi, ixchamligi;
- ovozning sur’ati, tarqalishi, uzatilishi, shiradorligi, akustik texnologiyaga rioya
qilishligi;
- nutqning kommunikativ, interaktiv va pertseptiv tarkiblari o’rtasida mustahkam
aloqaning mavjudligi;
-to’g’ri va teskari aloqani vujudga keltirishda o’quvchanlik;
- nutqda qanotli iboralar, hissiy kechinmalar, jonli mushohadalar, umumlashgan
fikrlar, umumlashmalar, umumlashmasi, mavhumliklar mavhumligi ishtiroq etishi;
-sinf a’zolarini faollashtirishda nutq imkoniyatlaridan, muammoli vaziyatlarda,
maroqli uyinlardan foydalanish;
-fikrni uzatish va qabul qilish jarayonida psixolingvistik qonuniyatlarni, model
tizimini qo’llash muhim ahamiyat kasb etadi.
«65+35 FORMULASI»
Ichki dunyoimiz, kimligimiz haqidagi axborotning
35 foizini nutqimiz orqali, qolgan 65 foizini esa
xatti-harakatlarimiz orqali yetkazamiz.
Pantamimika -
bu gavda, qo`l va oyoqlarning harakatidir. U asosiy fikrni ajratib ko`rsatishga
imkon beradi. Yaqqol qiyofalarni gavdalantiradi.
o`qituvchi darsda o`quvchilar oldida to`g`ri turish holatini mashq qilish kerak
(oyoqlar oralig`i 12-15 sm, o`ng oyoq biroz oldinda), barcha harakatlar o`zini
oddiyligi va nafisligi bilan o`quvchilar e'tiborini tortishi zarur.
Gavda tutish estetikasi: oldinga-orqaga tebranish, og`irlikni bir oyoqdan
ikkinchi oyoqqa o`tkazib turish, stul suyanchig`iga tayanib turish, boshni
qashlash, qo`lda biror buyumni aylantirib turish, burunni artish, quloq qashlash
kabi zararli odatlarga yo`l qo`ymaydi.
oila tashvishlari, tashqaridagi kelishmovchiliklarni dars paytida o`qituvchi
o`zining yuz ifodasida bildirmasligi kerak.
o`qituvchi gavdasining harakati chegarali va bosiq bo`lishi, ortiqcha silkinish va
keskin harakatlardan holi bo`lishi zarur.Mimika-yuz muskullari orqali o`z
sezgisi, fikri, kayfiyatini ifodalashdir.
Shuning uchun ham o`qituvchining yuzi, uning sezgilarini ifodalash bilan birga,
ularni yashirib turishi ham muhimdir.
o`quvchilar o`qituvchi kayfiyati va munosabatini uning yuzidan «uqib»
turadilar.
jest va mimika axborotning hissiy ahamiyatini oshiradi, uni puxtaroq
o`zlashtirilishini ta'minlaydi;
o`qituvchining yuz ifodasi va qarashi ba'zan o`quvchilarga so`zdan ham
qattiqroq ta'sir ko`rsatadi.
piyoda yurish, dam olish, kitob o`qish bilan ruhiy zo`riqishlarni bartaraf qilinadi
yuz ifodasi va harakatlar faqat dars maqsadiga, o`quv-tarbiyaviy ishni
yaxshilashga yo`naltirilishi zarur.
yuz ifodasida ko`zlar muhim o`rin tutadi. «Jozibasiz ko`zlar ma'nosiz qalbni aks
ettiradi» (K.S.Stanislavskiy).