О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri

Kichik maktab yoshida bolalar diqqati judda tez chalg’uvchan bo’ladi.

Bolalarda maktabgacha yosh davri va kichik maktab yoshida oliy asab markazlarining boshqaruvchanlik ta’siri sekin-asta mukammallashib boradi. Buning natijasida diqqat xarakteristikasida ahamiyatga molik o‘zgarishlar yuz beradi, uning barcha xususiyatlari jadal sur’atlarda rivojlanib boradi: ayniqsa diqqat ko‘lami keskin (2 barobar) ortadi, uning barqarorligi oshadi, diqqatni ko‘chirish va taqsimlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Lekin faqatgina 9-10 yoshlarda bolalar xatti-harakatlarning berilgan dasturini mustaqil bajara oladilar. Diqqatning ijobiy xususiyatlari va uning tashkil qilinishi kichik maktab yoshidagi bolalarni o‘qishdagi o‘zlashtirishida muvaffaqiyatlarini belgilovchi omil hisoblanadi. Yaxshi o‘zlashtiradigan o‘quvchilar diqqat rivojlanishining yuqori ko‘rsatkichlariga ega bo‘ladilar. Bunda maxsus tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, turli predmetlarni o‘zlashtirishda diqqatning turli xususiyatlari «hissasi» turlichadir. Masalan, matematika fanini o‘zlashtirishda yetakchi o‘rinni diqqatning ko‘lami, til o‘rganishda diqqatning taqsimlanishi, o‘qishga o‘rgatishda diqqatning barqarorligini egallar ekan. Bundan shunday xulosa kelib chiqadiki, diqqatning turli xususiyatlarini rivojlantirib, turli fanlar bo‘yicha o‘zlashtirish ko‘rsatkichlarini yuqoriga olib chiqish mumkin. Ammo, bu masalaning murakkab tomoni shundaki, diqqatning turli xususiyatlari bir xilda rivojlanish imkoniyatiga ega emas. Ta’sirga ko‘proq diqqatning ko‘lami moyilroq bo‘lib, u individual xarakterga ega, shu bilan bir vaqtda diqqatning taqsimlanishi va barqarorligi rivojlantirish qiyin bo‘lgan va betartib rivojlanish xususiyatiga ega bo‘lgan tomonlardir.
O'qituvchi ishi - bola ayniqsa juda tanish bo'lgan kasblardan biri, shuning uchun uning o'yinlarida u katta o'rin egallashi ajablanarli emas va ko'pincha yigitning orzulari mavzusiga aylanadi. Ammo har bir maktab o'quvchisi, hatto katta yoshdagi ham, pedagogik mahoratiga qoyil qolsa, o'zini yosh avlodni o'qitish va o'qitishning buyuk ishiga bag'ishlashni istagan kishi qanday fazilatlarga ega bo'lishi kerakligini yaxshi tushunmaydi. Pedagogik ishning muvaffaqiyati uchun bolalarga to'g'ri munosabat katta ahamiyatga ega. Bolalarga jonli qiziqish ko'rsatmaydiganlar, o'zlarining kichik xatti-harakatlaridan g'azablanishadi - ular yaxshi o'qituvchi bo'lishlari qiyin. Eng yaxshi o'qituvchilar har doim bolalar bilan ishlashdan ko'proq mamnun bo'lishadi. Va bolalar, o'z navbatida, o'zlarining vazifalarini bajara oladigan xodim o'z sinfiga kelishadimi yoki do'sti, o'z sohasi bilan ishtiyoqmandmi, u bilan butun qalbini qo'yadigan va ular bilan shug'ullanadigan odammi, o'zlarini yaxshi his qilishadi. Bolalarga bo'lgan muhabbatdan, pedagogik ishlarga muhabbat tug'iladi. Va bu sevgi ishda mahorat beradi. Barchaga tushunarli: siz faqat o'zingiz yaxshi biladigan va o'rganishga katta qiziqish uyg'otadigan narsalarni o'rgata olasiz. O'qitiladigan mavzu o'qituvchining eng sevimli faniga aylanishi kerak. Biroq, o'qituvchi o'z bilimlari va qiziqishlari doirasini faqat bitta predmetning tor doirasi bilan cheklaydi degani mutlaqo mavjud emas. Bolalarning ongi qiziquvchan va qiziquvchan.

• 
  O`qituvchilik kasbi eng faxrli, eng axamiyatli kasblardan biridir. Davlat va xalq kelajagimiz bo`lgan bolalarni o`qituvchiga ishonib topshirgan. O`qituvchi ishchi va kolxozchilarni, olimlar va mehnat qahramonlarini, kosmonavt uchuvchilar va boshqa ko’pgina kasb egalari bo`lgan (fuqarolarni) tarbiyalab, davlatimiz uchun foydali kishilar qilib ta’lim tarbiya berishadi. Maktabda ta`lim tarbiyani muvaffaqiyatli olib borilishi o`qituvchilarning dunyoqarashiga, shaxsiyfazilatiga, bolalarni sevishiga, pedagogik mahorati va tayyorligiga bog`liqdir. O`qituvchi maktabda har doim o`quvchilar bilan birga bo`ladi. U bolalarga o’zining fikrlari, so’z va iboralari, shaxsiy na`munasi, kishilarga bo`lgan munosabati, aql idroki, irodasi bilan ta`sir etadi. O`qituvchi dars berayotganida hamma o`quvchilarni ko`rib turishi ayrim o`qituvchilar diqqatining boshqa narsalarga chalg`ib ketishishi oldini olishi, masalan, o`quvchiga jiddiy bir qarab qo’yishi, imo ishora, pauza, intonatsiyasini o’zgartirish zarur. Bularning hammasi o`qituvchi diqqatining barqaror bo`lishini va tez ko’chirish xususiyatiga ega bo`lishini talab qiladi.
  

E’TIBORINGIZ

UCHUN

RAHMAT!
http://hozir.org