О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri

О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri

П П-201 гурух Ибрагимов Хусниддин

“О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri.”

О‘qituvchining diqqаti vа dаrs jаrаyonidа undаn fоydаlаnish yо‘llаri.

Diqqatni taqsimlay olish qobiliyati- bu qobiliyat bir vaqtning o’zida diqqatni bir qancha faoliyatga qarata olishda namoyon bo’lib, o’qituvchi ishida g’oyat muhim ahamiyatga egadir Qobiliyatli, tajribali o’qituvchi o’zining diqqat e’tiborini o’quv materialini qanday bayon etilishiga , uning mazmuniga, o’z fikrlarini atroflicha qilib qanday ochib berishiga yki o’quvchi fikriga baralla qaratadi va shu bilan birga bir vaqtning o’zida barcha o’quvchilarni kuzatib, ularni toliqqan toliqmaganliga e’tiborli yoki e’triborsizligiga, darsni tushunish tushunmasligiga ahamiyat berib, o’quvchilarning intizomini kuzatadi hamda oqibat natijada o’zining shaxsiy xulq atvoriga ( yurish turishiga, o’zining qanday tutishiga, mimika va pontamimikasiga ) e’tibor beradi. Yuqorida ko’rsatib o’tilgan qobiliyatlardan tashqari o’qituvchi inson shaxsining maqsad sari intilishi, uddaburonlik, mehnatsevarlik, kamtarlik, kabi qator ijobyuiy xislatlariga ega bo’lishi lozim. U o’quvchilarni tarbiyalar ekan, o’zining xulq- atvori, yurish- turishi, xullas, butun o’qituvchilik shaxsi bilan o’quvchilarga o’rnak bo’lishi kerak. O’qituvchining o’zini qo’lga ola bilishi muhim ahamiyatga egadir.
Xulosa qilib, shuni aytish joizki, o’qituvchining barcha ijobiy, umum insoniy axloq me’yorlariga mos keluvchi xislatlari katta ahamiyatga ega. Agar biz quyidagi xislatlarni olib qaraydigan bo’lsak, bularning barchasi ham o’ta muhim omillardir. Jumladan,o’qituvchining tashqi qiyofasi uning obro’si shakllanishiga ta’sir etadi. O’qituvchining ozodaligi, ixchamligi, uning pokizaligi, sarishta- saranjonligi, sipogarchiligi, uning qiliqlari, o’zining chiroylik tutishi, uning qaddi- qomati va yurish- turishlari o’quvchilarda juda yaxshi taassurot qoldiradi.
O`qituvchining diqqatini to`g`ri taqsimlash qobiliyati dеganda diqqatni barcha xususiyatlarining ham hajmi, ham uning kuchi, ham ko`chuvchanligi, ham idora qilina olishi, ham ishga solinishining taraqqiyo etgan bo`lishi muhimligini tushunamiz. O’qituvchi uchun diqqatning barcha xususiyatlari – hajmi, kuchi, ko’chuvchanligi, idora qilina olishi, safarbarligi kabilarning taraqqiy etishi bilan izohlanadi. O’qituvchi avvalo o`z diqqatini va o`quvchilar diqqatini tashkil qila olish, diqqatni taqsimlay olish, ta`limda birorta ham jarayonni diqqat e`tibordan tushurib qoldirmaslik va ularni diqqat hajmiga sig`dira olishi, taqsimlash, shuningdek, o`quvchilar qanday diqqat (ixtiyorsiz, ixtiyoriy, beqaror, barqaror va h.z.) bilan darsda o`tirgan bo`lsa o`sha diqqat xususiyatidan foyadalanib ish ko`rish qobiliyatidir. Rossiyalik psixolog I.V.Straxov bu qobiliyatni diqqatni taqsimlash qobiliyati deb ko`rsatadi.
Diqqatni to’g’ri taqsimlash.


O’z diqqatini taqsimlashni bilmaydigan o`qituvchi darsda juda qiynaladi. U diqqatini bir narsaga, doska oldidagi o`quvchi bilan band qiladida, boshqa o`qituvchilarning nima qilayotganligini ko`rmaydi, sinfda, intizom izdan chiqadi. O`quvchilarning yozma ishlarini e`tibor bilan tekshirish o`qituvchidan diqqatning nihoyatda kuchli va chuqur bo`lishini taqazo qiladi. Tajribali o`qituvchilar bir o`quvchidan so`raganda, boshqasini doskaga chiqaradi, uchinchisiga qaraydi, to`rtinchisining yoniga boradi, beshinchisiga individual topshiriq beradi va hakozo. Bularning barchasi ortiqcha ogohlantirishsiz bajariladi va qolgan o`quvchilar ham diqqat ko`lamidan chetga qoldirilmaydi. Bu, birinchidan, ta`lim tarbiya vazifalarining muvaffaqiyatli bajarilishining ta`minlasa, ikkinchidan o`quvchilar diqqatining o`quv faoliyatiga har doim faol yo’naltirib borilishi natijasida ularda ixtiyoriy barqaror diqqat tarbiyalanib boradi. Demak, ta`lim-tarbiyadagi muvaffaqiyat o`qituvchi diqqati va kuzatuvchanligining yuqori sifatga ega bo`lishiga ham bog`liqdir.