„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

9.5-mashq.
Quyidagi birikmalarning bog‘lanishida qaysi jihatdan 
nomuvofiqlik mavjud? Jadvalni to‘ldiring
.
1) uch kundan oldin ketmoq;
2) kuzdagi boychechak;
3) vaqtdan foydalanish;
4) odimlayotgan ilon;
5) samolyotda yelmoq;
6) gulni barglari;
7) mevani ekmoq;
8) belkurak bilan chopmoq;
9) uyga dam olmoq;
10) suv ichida cho‘milmoq.
Mantiqiy jihatdan noto‘g‘ri 
bog‘langan
Grammatik jihatdan noto‘g‘ri
bog‘langan
Nazariy matn
http://eduportal.uz

---

46
9.6-mashq.
Testlarni yeching. Javobingizni izohlang.
I. Qaysi gapda so‘zlar bog‘lanishidagi moslik buzilgan?
A. Titroqni bosishga chiranganidan peshanasi va yuzlarida sovuq ter 
tomchilari paydo bo‘ldi. (
X. Do‘stmuhammad
)
B. Momoqiz o‘rog‘ini yerga qadab, ro‘molini boshiga yelvagay qilib 
o‘radi. (
T. Murod
)
C. Zarkosani etaklari ancha tekis, yilqilarni yozda boqish uchun juda 
bop yaylov edi. (
M. Safarov
)
D. U o‘ziga kelganida mashinaning qizil chiroqlari uzoqlashgan,
yo‘l chekkasida to‘planib turgan odamlar allaqachon tarqalib ketgandi. 
(
M. Tillayev
)
II. Nuqtalar o‘rniga mos qo‘shimchalarni qo‘yib gapni to‘ldiring.
Jigarrang jemper kiyib, kichkina qora sherst ro‘moli… dahani… 
bog‘lab olgan novcha, qotma bir ayol ostona… kira solib u bilan 
quchoqlashib ko‘rishdi. (
S. Zunnunova
).
A. -ning, -ni, -dan;
B. -ni, -dan, -dan;
C. -ni, -ga, -dan;
D. -ga, -ni, -dan;
9.7-mashq.
Hikmatlarni o‘qing. Ular orasidan „ortiqcha“larini, ya’ni 
boshqalari bilan bog‘lanmaganlarini qoldirib, vaqtni qadrlash borasida 
bildirilgan fikrlarni ajratib yozing.
1. „Ertaga“ degan so‘z ikkilanuvchan odamlar va bolalar uchun o‘ylab 
topilgan. (
I. Turgenev
)
2. O‘zingni o‘zgartirish qanchalar mushkul ekanini o‘ylab ko‘r, shunda 
boshqalarni o‘zgartirishga shunchalar ojiz ekaningni anglaysan. (
Volter
)
3. Bir xil yilni 75 marta yashab qo‘yib, uni umr deb atamang. (
Robin 
Sharma
)
4. Sen uchun bir kunning ketishi bir qismingning ketishi demakdir. 
(
Hasan Basriy
)
5. Imkoniyat hayotda bir marta berilmaydi, hayotning o‘zi bir bor 
beriladi. (
Najib Mahfuz
)
http://eduportal.uz

---

47
6. Bu gulshan ichraki yo‘qdir baqo guliga sabot, 
Ajab saodat erur qolsa yaxshiliq birla ot.

(Alisher Navoiy)
7. Tilingda so‘zlaganingni qalbingda ham so‘zla, ammo qalbingdan 
kechirmaganingni aslo tilingga chiqarma.
(
Rumiy
)
8. Ba’zida bir nafas olgulik muddat, 
Ming yulduz so‘nishi uchun yetgulik.
 
(G‘. G‘ulom)