O’qituvchi: Djurayeva Feruza Abdumuxtarovna Tasdiqlayman

O’qituvchi: Djurayeva Feruza Abdumuxtarovna Tasdiqlayman ___________________

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari

Informatika-10. ___ - dars

Sinf
Sana

Mavzu: Ilovalar yaratishning zamonaviy usullari

Maqsad:

Ta’limiy: O‘quvchilarga ilovalar yaratishning zamonaviy usullari to’g’risida tushuncha berish; (FK2)

Tarbiyaviy: O'quvchilarni Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish ruhida tarbiyalash, iqtisodiy tarbiya berish; (TK5) (TK6) Rivojlantiruvchi: O quvchilarda turli ilovalar, dasturlar yaratish ko nikmasini shakllantirish. (TK6)

DTS: O'quvchilar ilovalar yaratishning zamonaviy usullari haqida tushunchaga ega bo’lishadi. Kompetensiya:

TK5 — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lishni nazarda tutadi.

TK6 — aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy, oilaviy, kasbiy va iqtisodiy rejalarni tuza olish, kundalik faoliyatda turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy olish ko’nikmasiga ega bo’ladi FK2 — Matnli axborotni tahrirlash, formatlash, grafik elementlarni yasash, jadvallar hosil qilish, formulalar kiritish ko’nikmasiga ega bo’ladi.

Dars turi: yangi bilim beruvchi

Dars o'tish metodi: Aqliy hujum, aralash, interfaol.

Dars jihozi: Tarqatma materilallar, 10-sinf darsligi, jadvallar.

Texnik jihozlar: Kompyuter, multimedia vositalari, slaydlar, proektor.

Darsning blok chizmasi

№	Dars bosqichlari	Vaqt	Usullar
1	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2	O’tilganlarni takrorlash	7 daqiqa	Savol-javob, klasster, test
3	Yangi mavzu ustida ishlash	17 daqiqa	Ma’ruza, aqliy xujum
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	15 daqiqa	Klasster, blits-savol, test
5	Yangi vazifa	3 daqiqa

Darsni borishi:

1. 
   Tashkiliy davr
   

1) salomlashish; 2) davomatni aniqlash. 3) sinf jurnalini to'ldirish

2. 
   Takrorlash
   

1. 
   Qanday dasturlash tillarini bilasiz?
   
2. 
   Dastur va dasturlash deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   Qanday dasturlarni bilasiz?
   
4. 
   Dasturlar tarqalishi bo’yicha nechta turga bo’linadi?
   

Yangi mavzu bayoni:

3. 
   dastl'rlashytn-g- mvojlamsh bosqichlari
   

1. 
   Zamonaviy ilovalar. Ma’lumki, zamonaviy kompyuterlar operatsion tizimga ega. Operatsion tizim ilovalari ular yordamida amaliy vazifalarni bajarishga xizmat qiladi. Ilovalarga misol sifatida ofis ilovalari:
   

Microsoft Word (qisqacha ® - MS Word), ® - MS

Excel, ^ - MS Access, ¹ - MS Power Pointlarni keltirish mumkin. Bu ilovalarning o‘ziga xos jihati ularning interfaolligi bo‘lib, ular yordamida yuzlab va minglab amallarni bajarish mumkin. Bunday murakkab ilovalarning o‘zi qanday yaratiladi?

Ilovalarni yaratishning dasturiy vositalari bugungi kunga kelib juda katta imkoniyatlarga ega. Ular bilan tanishishni dasturlash tarixiga nazar tashlashdan boshlaymiz.

2. 
   Dasturlashning rivojlanish bosqichlari. Ilovalar (amaliy dasturlar) yaratish vositalarining rivojlanishini quyidagi bosqichlarga ajratish mumkin:
   

Dastlab yaratilgan kompyuterlarda dastur bevosita mikroprotsessorning buyruqlari (mashina kodi) ketma-ketligi ko‘rinishida yozilgan. Bu esa dasturlash uchun juda katta kuch va vaqt talab qilgan, dasturdagi xatolarni topish mushkul bo‘lgan. Bu ishni bir oz bo‘lsada osonlashtirish uchun mikroprotsessor buyruqlari uchun qisqa nomlar kiritilgan va maxsus dastur bunday nomlarni mashina kodi (mikroprotsessor buyruqlari)ga o‘girib bergan. Hosil bo‘lgan dastur kodi bevosita kompyuterda bajarilgan. Bunday dasturlash Assembler tilida dasturlash deb atalgan.

Yaratilayotgan dasturiy vositalarning, ya’ni ilovalarning sifati yanada oshdi, dasturlar yanada murakkablashdi, dasturlar ko‘proq imkoniyatlarga ega bo‘ldi. Bunday dasturlash tuzilmaviy dasturlash deb atalgan. Biz bilgan dasturlash tili Turbo Pascal shunday tillar jumlasiga kiradi.

Endi ilova yaratish uchun boshqalar tomonidan yaratilgan tayyor obyektlarni dasturga kiritish va ularning xossalarini kerak bo‘lgandek qilib o‘rnatish yetarli bo‘lib qoldi. Bunday dasturlash vizual dasturlash deb ataladi va dasturlash ko‘proq Lego yordamida o‘yinchoq yasashga o‘xshab qoldi. Hozirgi paytda umumlashgan dasturlash usuli ommaviylashib bormoqda.

3. 
   Zamonaviy dasturlash muhitlari. Hozirgi paytda dunyoda o‘n milliondan ortiq dasturchilar bo‘lib, ulardan ikki millioni professional, qolganlari esa havaskor dasturchilardir. Albatta, ularning ish qurollari, ya’ni ular foydalanadigan dasturlash muhitlari ham bir-biridan farqlanadi. Bugungi kunda keng tarqalgan dasturlash muhitlarida asosan uchta dasturlash tili: Si, BASIC, Pascal dan keng foydalaniladi. Professional va tajribali havaskor dasturchilar asosan C (Si) va uning keyingi variantlari C++ va C# dan foydalanishsa, faqat o‘zlarining masalalarini yechish uchun dasturlashda foydalanadiganlarning ko‘pchiligi Pascal dan foydalanishadi.
   

BASIC (to‘g‘risi, Visual BASIC) Microsoft kompaniyasi mahsulotlari ofis ilovalari va boshqa kompaniyalarning bir qator mahsulotlari, grafik muharrirlarda ishlarni avtomatlashtirish uchun qo‘llaniladi. Kuchli raqobat va foydalanuvchilarni jalb qilish maqsadida hozirgi paytda ommaviy dasturlash muhitlari bir paytda bir nechta dasturlash tillaridan foydalanish imkonini beradi. Shuningdek, so‘nggi paytda yaratilayotgan dasturlash tillarining ko‘pchiligi yuqoridagi tillardan biridan foydalanayotganlar uchun mo‘ljallab yaratilgan. Masalan, keng tarqalgan veb dasturlash tillari Java, Java Script, ASP, PHP, Python lar C++ va C# ga, keng tarqalgan kompyuter matematikasi paketlari MatLab, MathCAD, Maplelarning dasturlash tillari Pascalga, MacroMedia Flash nomli animatsion grafika yaratish ilovasining dasturlash tili Action Script esa Visual BASICga o‘xshab ketadi.

4. 
   Delphi dasturlash muhiti. Delphi (o‘qilishi Delfi) qadimgi dunyoda mashhur bo‘lgan avliyo yashagan ibodatxona joylashgan yunon shaharchasining nomi bo‘lib, u avliyo kabi bu dasturlash muhiti ham ko‘pchilik orasida juda mashhur bo‘lib ketgan. Uning qariyib chorak asr mobaynida 25 ta varianti yaratilgan bo‘lib, ular quyidagi uchta guruhga ajratiladi:
   

• 
  Delphi 1 - Delphi 8 (1995-2003 yillar)
  
• 
  Delphi 2005 - Delphi 2010 (2005-2009 yillar)
  
• 
  Delphi XE 1 - Delphi XE 10 (2010-2017 yillar)
  

Ularning barchasida asosiy (ba’zan yagona) dasturlash tili Object Pascal bo‘lsada, ko‘pchiligida C++, Assembler da, oxirgi variantlarida Java da, ba’zi versiyalarida hatto PHPda ham dastur yozish mumkin. Oxirgi versiyalari Windows ilovalari bilan birga Android va IOS ilovalarini ham yaratish imkonini beradi.

1. 
   Vizual dasturlash eng zamonaviy dasturlash usuli hisoblanadi.
   
2. 
   Dunyoda bir necha million dasturlovchi o’z faoliyatida Delphidan foydalanadi.
   

4. 
   Mavzuni mustahkamlash.