|
4.Baholash mezoni(1-ilova)
O’quvchini bilimini faollashtirish:
5. Aqliy hujum, Konseptual jadval metodi
Yangi o’quv material bayoni:
6.Konspekt yozish.
7.Mavzu bo’yicha asosiy holatlar(2-ilova)
Yangi o’quv materialini mustahkamlash:
8.Kichik guruhlarda ishlash,savollar(3-ilova)
9.Ishni bajarish yo’riqnomasi(4-ilova)
10.Qaytar aloqa.kuzatish, maslahatlar berish.
11.Vaqtni tugashi va guruhlar taqdimoti.Guruhlarda baholash.Javoblarni toldirish va xulosa qilish.
12.Mavzuni yakunlash.
|
Savollarga javob beradi.
Yangi iboralarni eslab qoladi va yozib oladi.
Guruhda ishlaydi va vazifani bajaradi.
O’quv topshiriq mazmuni va yo’riqnoma bilan tanishadi.
Topshiriqni bajarish yo’llarini aniqlab oladi va guruh a’zolari o’rtasida vazifalari bo’lib oladi. Topshiriq natijalarini hamkorlikda tahlil qiladi va taqdimot ko’rinishida rasmiylashtiradi.
|
II-Bosqich
Yakuniy
(10 daqiqa)
|
Mashg’ulot yakuni:
3.1.Guruhlarni yakuniy baholarini aytish.
Uyga vazifa: Umumiy qoidalarni yozib kelish.
|
Tinglaydi.
Vazifani yozib oladi.
|
12 - MAVZU: ELEKTRIK YURITMA ASOSLARI.
REJA:
1. Avtomatikaning elektr elementlari.
2. Avtomatikaning magnit elementlari.
3. Elektrik yuritmalar.
TAYANCH SO’ZLAR: Avtomatika, elektr elementlar, magnit elementlar, elektr yuritmalar.
bu yerda PG — manbaning quvvati.
Quvvatning o‘lchov birligi vatt.1 vatt — 1 sekund davomida 1 J ish bajarishga teng quvvat.
Energiya manbaining iste’molchiga berayotgan quvvati:
P=UI=I2R = U2G. (11)
M anba ichki qarshiligida isrof bo'lgan quvvat:
Iste’molchi quvvati (foydali quvvat)ning energiya manbai quvvatiga nisbati uning foydali ish koeffitsiyenti (FIK) deb ataladi:
Tenglamadan ko‘rinib turibdiki, manba ichki qarshiligi qancha kichik bo‘lsa, uning FIK shuncha katta bo‘ladi.
Endi qanday shart bajarilganda energiya manbai maksimal foydali quvvat uzatishini aniqlaymiz. Buning uchun (1.1) tenglamani I=E/(R + r.ch) ifodani hisobga olgan holda quyidagicha o‘zgartiramiz:
Shunday qilib, EYK manbai maksimal foydali quvvatda ish lash i uchun tashqi zanjiming qarshiligi R manba ichki qarshiligi ruh ga teng boMishi shart. Bu rejim moslangan iste’molchi rejimi deb ataladi.
S hu bilan birga bu rejimda manba quvvatining 50% ichki qarshilikda
isrof bo'ladi va bunda ga teng.
R + rich 2 R
Bu rejim avtomatika, telemexanika va aloqa texnikasida kichik quvvat- li signallami uzatishda ishlatiladi. Katta quvvatli signallarni uzatishda bu rejimda ishlashga ruxsat etilmaydi. Katta quvvatli manbalar, odatda R = (l0...20)rkh rejimda ishlab FIK 95% gacha yetadi.
Energiya saqlanish qonuniga ко ‘гао‘zgarmas tok zanjiriga ulangan manbalar quvvatlarining algebraik yig ‘indisi zanjiming barcha iste ’mol- chilaridagi quwatlarning arifmetikyig'indisiga tengdir:
Bu ifoda energetik balans (muvozanat) tenglamasi deyiladi, ya’ni manba- laming ishlab chiqargan elektr energiyasi (quvvati) iste’molchilarda, uzatish liniyasida va manbalaming o‘zida sarf bo‘lgan energiya (quwat)ga tengdir.
Agar elektr zanjirda tok yo‘nalishi EYK yo‘nalishi bilan bir xil bo‘lsa, u holda manba vaqt birligi ichida zanjirga energiya uzatuvchi manba hisoblanadi. Agar tok yo‘nalishi EYK yo‘nalishiga qarama-qarshi bo‘lsa, u holda EYK manbai zanjirga energiya bermaydi, aksincha energiyani qabul qiladi, ya’ni iste’molchi vazifasini bajaradi. Misol tariqasida akkumulyatoming zaryadlanishini keltirish mumkin.Bu holda £Yko‘paytma quvvatlar muvozanati tenglamasiga manfiy ishora bilan kiradi. 1.21-rasmda keltirilgan zanjir uchun energetik balans tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega:
Agar elektr zanjiriga EYK va tok manbalari ulangan bo‘lsa, ya’ni zanjirning ayrim tugunlariga EYK r‘cMmanbaidan tashqari tok manbai ham ulangan bo‘lsa, u holda bir tugundan ikkinchi tugun tomon yo‘nalgan tok manbaidan hosil bo‘lgan quvvat sarfini hisobga olish kerak bo ladi. Masalan, zanjirning a tuguniga 1k tok kirib b tugunidan chiqsa, u holda tok manbai sarflayotgan quvvat P= UahIkbo‘ladi. Bunday holda energetik muvozanat tenglamasi quyidagicha yoziladi:
Bu tenglama quvvatlar muvozanatining umumiy tenglamasi deyiladi.
Har qanday elektr zanjiridagi jarayonlar Kirxgofning 1 - va 2-qonunlari bilan ifodalanadi.
1-qonun. Kirxgofning 1-qonuni zanjirning tugunlariga tegishli bo lib, unga ko'ra zanjirning istalgan tugunida toklarning algebraik yig indisi nolga teng bo ‘ladi, ya ’ni:
yoki elektr zanjiming istalgan tuguniga kiruvchi toklarning arifmetik yig‘indisi shu tugundan chiquvchi toklarning arifmetik yig‘indisiga tengdir, ya’ni:
1.22-rasmda elektr zanjiming a tuguni ko‘rsatilgan. Agar a tugunga kimvchi toklar musbat ishora bilan olinsa, tugundan chiquvchi toklar ishorasi manfiy olinadi (yokiaksincha).
Agar kontumi aylanib chiqish yo'nalishi bilan tok yoki EYK yo‘nalishi bir xil bo‘lsa, u holda yig‘indiga tegishli tashkil etuvchilar «musbat» ishora bilan, aks holda esa «manfiy» ishora bilan kiradi.
Kirxgofning 2-qonunini boshqa ko‘rinishda yozish ham mumkin: zanjirning ixtiyoriy konturida kuchlanishlaming algebraik yig‘indisi nolga teng:
Do'stlaringiz bilan baham: |
