Adabiyot darslarida ifodali o'qishning talab va me'yorlari Reja: Ifodali o'qish tarixidan lavha O'qish vositalari O'qish turlari Sinfdan tashqari ishlarning o'rni 1- reja: Ifodali o'qish tarixidan lavha Ifodali o'qish M.A.Ribnikova: " Ifodali o'qish asarning mazmunini va emotsionallagini intonatsiya orqali ko'rsatishga xizmat qiladi.
Aristotel: " Ifodali o'qish foriĝlanish va ruhan tozarish san'atidir ."
Ifodali o'qish nima? O'rganilayotgan asardagi obrazlar xarakterining xususiyatlarini ochib berish.
Badiiy asarning o'ziga xos emotsional ohanglarini bera olish.
Muallifning shu voqea - hodisalarga munosabatini ko'rsatadi.
Intonatsiya yordamida asarning go'yasi va jozibasini yozuvchi niyatiga mos ravishda ifodalay bilishdir.
Tamoyillar Ifodali o'qishga tayyorlanish shartli ravishda 4 bosqichga bo'linadi:
Asarning aniq mazmunini tushunish va shaxslarning xatti - harakatlarini tahlil qilish , asar g'oyasini belgilash.
Matnning qayerida pauza qilishini , mantiqiy urg'uning o'rnini belgilash.
O'qishni mashq qilish.
Muallif fikrini , tasvirlangan voqea hodisalarga munosabatini ko'rsatadi.
Nutq asoslari Nutq jarayonida nafasni to'g'ri olish va taqsimlay bilish.
Har bir tovushning to'g'ri aryikulyatsiyasi va diksitiya malakasini egallash.
Adabiy talaffuz me'yorlarini egallash.
2 -reja: O'qish vositalari Nutq elementlari Intonatsiya (ohang)
Nutq tempi va
ritmi , pauza
Ovozning
past - balandligi
yig'indisi
Tòğri o'qish Tinish belgilariga rioya qilish
So'zlar va gaplar orasida pauza qilish
O'qish tempiga rioya qilish
Ohangga rioya qilish
Logik urg'uga rioya qilish
Ovoz chiqarib o'qishni
mashq qilishdan iborat
Pauzaning turlari Pauza ( to'xtam )ning uch ko'rinishi mavjud :
Grammatik pauza - badiiy asarlar ifodali o'qilganda tinish belgilaridan sòng qisqa pauza qilinadi.
Mantiqiy pauza - matn ma'nosini aniq va ifodali
ko'rsatadigan pauza
Psixologik pauza - matnda yashiringan kuchli his -hayajonni psixologik pauza orqali ifodalanadi.
3 - reja: O'qish turlari Ifodali o'qish Badiiy asarlarni ifodali o'qish 3 turga bo'linadi:
She'riy asarlarni
ifodali o'qish
Nasriy asarlarni
ifodali o'qish
Dramatik asarlarni
ifodali o'qish
She'riy asarlar She'riy asarlarni ifodali o'qishda vazn katta ahamiyatga ega. Asarning mazmunini ochib beradi.
Barmoq vaznidagi she'rlarini turoqlarga ajratish ifodali òqishni shakllantiradi.
Erkin vazndagi she'rlarda ritm asosiydir.
Erkin vazndagi she'rlarni ifodali o'qishda ritmning turlanib turishi va pauzalar bilan farq qiladi.
Aruz vaznida rukn , hijolar , ohang katta ahamiyatga ega.
Nasriy asarlar Nasriy asarlarni ifodali o'qishda so'zlovchining nutqiy harakati , pauza , ohang , urg'u turli xil imo - ishoralar fikrning tinglovchiga tez yetib borishini ta'minlaydi.
Badiiy asardagi prolog epilog , persinajlar nutqiga katta e'tibor beriladi.
Dramatik asarlar Dramatik asarlarni ifodali o'qishda nutqning aniqligi , tempi , ritmi , pauza va ohang hal qiluvchi ahamiyatga ega.
O'quvchi hikoyani ifodali o'qishda matnning muallif nutqi ,tabiat tasviri puxta órganishi lozim.
Obrazlarga bo'lib o'qiladi.
Hisssiyotlarini ifodalab aks ettiriladi
4 - reja: Sinfdan tashqari ishlar Sinfdan tashqari ishlar Ifodali o'qish anjumanlari
Adabiy drammatik
disputlar
Adabiy bahslar , munozaralar .
Ifodali o'qish
to'garaklari
She'riy musobaqalar
Adabiy tanlovlar
Adabiy jurnallar " G'uncha"
"Bilimdon"
"Gulxan"
Ifodali o'qish Ifodali o'qish 2 qismdan
tashkil topadi:
O'qiyotganda asardagi his - tuyg'u, kayfiyat va fikrlarni ifodalay olishdan iborat.
To'gri talaffuz qilish.
To'garak vazifalari Ifodali o'qish to'garagi quyidagi vazifalardan iborat :
O'quvchilarni ifodali o'qish texnikasiga o'rgatish.
O'quvchilarning ijodiy tafakkurini ó'zgartirish
Obrazlarni qayta jonlantirishga, shu xayolda jonlantirilgan tasavvurlarni og'zaki bayon etish.
E'tiboringiz uchun rahmat