O‘q otish va uni o‘qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni Buxoro – 2020-yil. Annotatsiya ushbu dastur 5111500 «Chaqiriqqacha harbiy ta’lim»

Miltiqni otishga tayyorlash, o‘qlash va o‘q otishning o‘ziga xos tomonlari: Chap qo‘lning barmoqlari biron harakat qilmasligi, miltiqning poyasi (yog‘och g‘ilofi)ga tegib ketmasligi uchun chap qo‘l bilan miltiqning yog‘och g‘ilofidan (poyasi) ushlab olinadi. O‘ng qo‘l barmoqlari bilan qo‘ndog‘ining biqinidan ushlab, ko‘rsatkich barmoqni otishni boshlovchi mexanizm kurogi (tepkisi)ga yo‘naltiriladi. Qo‘ndoq o‘rtasi yelkaga qattiq qadaladi.
Yotish holatida otishda yaxshi natijaga erishish uchun tayanchlardan foydalanish mumkin. Tayanchlardan maqsadga muvofiq foydalanish uchun qum yoki yog‘och qipig‘i to‘ldirilgan qoplardan 20-25 sm balandlikda tayanch o‘rnatish mumkin. Agar tayanch balandligi otishda noqulay bo‘lsa, uni pastlatish mumkin. Kichik kalibrli miltiqni tozalash va moylash tartibi avtomatni tozalash va moylash tartibi singari amalga oshiriladi. Shuni unutmaslik kerakki, kichik kalibrli miltiq stvol kanalining qo‘ldosh qismini tozalash va moylash qat’iyan man etiladi. Stvol kanalini tozalash uchun uning orqa qopqog‘i ochilib, stvol koropkasi (qutisi)dan zatvor olinadi. Tozalagichning uch qismiga yumshoq mato qiyqimlaridan 4-5 sm uzinlikda o‘rab, qurolni moylash uchun ishlatiladigan moyga botiriladi. So‘ngra shompol stvol kanalidan kirgizilib o‘qlagich tomongacha moylanadi va yaxshilab tozalanadi.
Quroldan otish asoslari va qoidalari.
Nazariy. Otish jarayoni va uning davrlari. O‘qning boshlang‘ich tezligi va uning otishga ta’siri. Qurolning silkinishi va otish burchagi.
Otish jarayoni va uning davrlari: O‘q uzish – porx zaryadining yonishi jarayonida hosil bo‘luvchi gazlarning energiyasi taьsirida stvol kanalidan o‘q (granata)ning otilib chiqishi.
O‘qotar quroldan o‘q uzilganida quyidagi hodisalar sodir bo‘ladi. Patrondonga uzatilgan o‘qlangan patronning pistoni (kapyuli)ga boyokning urilishi natijasida pistonning zarbdor tarkibi portlab, alanga hosil bo‘ladi. Olov gilьzaning tagidagi teshikdan porox zaryadiga o‘tib, uni alangalantiradi. Porox (o‘q) zaryadi yonishi natijasida ko‘p miqdorda kuchli qizigan gazlar hosil bo‘lib, ular stvol kanalida o‘qning, gilьzaning, stvolning tubi va devorlariga, zatvorga kuchli bosim bilan taьsir ko‘rsatadi. O‘qning tubiga gazlar kuchli bosim bilan taьsir ko‘rsatishi natijasida o‘q joyidan siljiydi va kesiklarga uriladi; kesiklar bo‘ylab aylanib, o‘q uzluksiz kuchayib boruvchi tezlikda stvol kanali bo‘ylab oldinga harakatlanadi va stvol kanalining o‘qi yo‘nalishida tashqariga otilib chiqadi. Otish hodisasi judda qisqa vaqt (0,001 – 0,06 sekund) oralig‘ida sodir bo‘ladi. O‘q uzishda ketma – ket keladigan to‘rt bosqich farqlanadi: daslabki – birinchi yoki asosiy bosqich; ikkinchi bosqich; uchinchi bosqich yoki gazlarning taьsiridan keyingi bosqich.