Оптика-физиканинг ёруғлик табиатини

биноан ѐруғлик-нурланаѐтган жисмлардан отилиб чиқувчи зарра 
(корпускула)лардан иборат бўлиб, улар тўғри чизиқ бўйлаб тарқаладилар. 
 
Тўлқин назариясида эса ѐруғлик эфир деб аталувчи муҳитда 
тарқалувчи эластик тўлқиндан иборат бўлиб, у барча жисмлардан сизиб 
ўтувчи ва эластикликка ҳамда маълум зичликка эга бўлган муҳит деб 
қабул қилинган. 
 
Тўлқин назарияси Гюйгенс принсипига асосланади: С ѐруғлик 
манбаидан тарқалаѐтган АБ тўлқин фронтини кўриб чиқамиз. Ёруғлик 
тарқалаѐтган муҳит изотроп муҳит (яъни тўлқин тезлиги ҳамма 
йўналишда бир хил) деб қабул қиламиз. АБ тўлқин фронтининг т вақтдан 
кейинги вазиятини аниқлаш учун радиуси р=υт тўлқин этиб борган ҳар 
бир нуқта иккиламчи тўлқин манбаи бўлиб ҳисобланади. Улардан пайдо 
бўлган тўлқинларнинг қўшилиб, бир сиртга бирлашиши натижасида 
вақтнинг кейинги моменти учун CД тўлқин фронти ҳосил бўлади. 
 
Гюйгенс принсипи ѐруғликнинг тарқалишини таҳлил қилишга 
ҳамда унинг қайтиш ва синиш қонунларини келтириб чиқаришга имкон 
беради. 
 
Бу назариялар амалда қўлланилганда баъзан ўзаро тескари 
хулосалар, натижалар келиб чиқди. Буни ѐруғликнинг синиши мисолида 
кўришимиз мумкин [1]. 
 
1. Нютон назариясига биноан: 
 

n
с
i
i



1
2
sin
sin
(1) 
 
 
бунда c – ѐруғликнинг вакумда,

 - эса 
муҳитда тарқалиш тезликлари Муҳитда 
доимо н > 1 бўлгани учун

 > c келиб 
чиқади, бу тажриба натижаларига зиддир.