Optik tola bo’ylab yorug’lik nurining tarqalishi Reja: Kirish Optik tola turlari va ularning tavsiflari

14-rasm. DSF yordamida dispersiyani kompensatsiyalash

zichlashtirilgan TOATda foydalaniladi. DSF tolalarida dispersiya qiymati manfiy katta qiymatlarga ega bo'ladi. Xromatik dispersiyasi musbat ishchi tolagadispersiyasi manfiy DSF tolalarini ulash natijasida dispersiya nolga yaqinlashadi, ya’ni kompensatsiya qilinadi (14-rasm). DSF tolalari “Corning”, “Lucent Technologies”, “Sumitomo Electric” kompaniyalari tomonidan ishlab chiqarilmoqda. Lekin DSF tolalarini qo’llash bir qancha muammolarni tug‘diradi:

— dispersiyasi musbat va manfiy turli tolalami ulash, montaj va ta'mirlashni murakkablashtiradi;
— DSF tolalari ishchi tolaga qaraganda katta yo‘qotishlarni yuzaga keltiradi, bu yo'qotishlar a= 0,4 -1,0 dB/km bo’lib, uzatish liniyasining umumiy yo‘qotishlariga qo‘shiladi;
— 10-12 km ishchi tolaning dispersiya qiymatini kompensatsiyalash uchun 1 km atrofida DSF tolalari talab etiladi;
— nochiziqli effektlarning oshishiga olib keladi.
Kompensatsiyalash samarali bo’lishi uchun ishchi tolaning umumiy dispersiya qiymati va DSF tolasining dispersiya parametrlarini o’lchash kerak. Kamchiliklarni yo‘qotish maqsadida DSF tolalari maxsus modullarga joylashtirilib, ular uzatish tizimlarining ustunlariga yoki optik kuchaytirgichlarning 1 va 2 kaskadlari orasiga qo‘yiladi. Bu dispersiyani kompensatsiyalovchi modullar DCM (Dispersion Sompensating Module) deyiladi. Dispersiyani kompensatsiya qiluvchi modullarning DCM o‘lchamlari har xil bo‘lishi mumkin. Masalan, “Corning” B turdagi modullari 235x235x40 mm, D turdagi 267x267x40 mm, C turdagi 278x432x44mm, “Sumitomo” firmasining 228x202x41 mm. Lekin, DCM qo‘llanilganda ham kamchiliklar mavjud:
— qo‘shimcha yo‘qotishga olib keladi;
— qutblangan moda dispersiyasi QMD qiymati oshib ketadi.
To‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirilgan tizimlarda va yuqori tezlikli tizimlarda QMD qutblangan moda dispersiyasi 0,1-0,2 ps/km -1/2 dan oshmasligi kerak. DCM modullari qo’llanganda yuqoridagi kamchiliklarni e’tiborga olish zarur.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Фриман P. Boлоконно-oптические системы связи. M. Texнocфepa, 2003.
   
2. 
   Boлоконно-oптическая техника: Coвpeмeннoe cocтoяние и преспективы», 2-e издания.. 2005.
   
3. 
   Optik aloqa asoslari / N. Yunusov [va boshq.]. O‘zbekiston
   

Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi — T.: ChoMpon
nomidagi NMIU, 2014.