Ko`pgina kompyuterlardan mashina tillari darajasida foydalanish ancha murakkaabdir,ayniqsa bu kiritish-chiqarish masalalariga tegishlidir.
Kompyuter ishga tushirilganda odatda uning qurilmalari bilan bir qatorda maxsus dastur ishga tushadi.Maxsus dastur foydalanuvchi bilan kompyuter orasidagi miloqotni taminlaydi va bu dasturga operatsion tizim deyiladi.
Operatsion tizimlarning turlari:Windows7,Windows8,Windows XP,Windows Vista, Linux.
Hozirgi kunda turli xil operatsion tizimlar mavjud bo`lib,ular kompyuter dasturlari orasida eng murakkabi bo`libgina qolmay,kompyuterni nafaqat amalda ish bajarishga,balki o`zi bajarayotgan ishlarni ham nazorat qilishga majbur etadi.Operatsion tizimElektron hisoblash mashinalari zahiralarini boshqarish
amaliy dasturlarni chiqarish va ularning tashqi
qurilmalar,boshqa dasturlar bilan o`zaro aloqasini
muloqotini taminlovchi dasturiy vositalar yig`indisidir.
Operatsion tizim foydalanuvchiga kompyuter bilan qulay muloqot muloqot qilish usulini (interfeys) taqdim etadi.Interfeys bunda dasturiy va foydala-
Operatsion tizim foydalanuvchiga kompyuter bilan qulay muloqot muloqot qilish usulini (interfeys) taqdim etadi.Interfeys bunda dasturiy va foydala-
lanuvchi bo`lishi mumkin.
Dasturiy interfeys foydalanuvchining dasturiy yoki elektron hisoblash mashinalari bilan ozaro tasuridagi dasturiy va apparat vositalaridir.
Operatsion tizimlarning asosiy funksiyalari
Operatsion tizimlarning asosiy funksiyalari:
- foydalanuvchidan (yoki tizim operatoridan)malum tilda tuzilgan komanda yoki topshiriqlarni qabul qilish va ulargaishlov berish.Topshiriqlar operatorlar,matn ko`rsatmalari yoki monipulyar (sichqoncha yordamida) bajariladigan ko`rsatmalar yordamida beriladi.Bu koman-dalar dasturlarni ishga tushirish (to`xtatish,to`xtatib turish) bilan bog`liqdir.
- ijro qilinishi mumkin bo`lgan dasturlarni operativ xotiraga yuklash
- xotirani boshqarish,aksari barcha zamonaviy tizimlarda esa virtual xotirani tashkil etish
- barcha dastur va ma`lumotlarni identifikatsiya qilish
- barcha dastur va ma`lumotlarni identifikatsiya qilish
- bajarilayotgan dasturlar orasida malumotlar va malumotlar almashish mexanizmni tashkil etish
Microsoft Windows
Operatsion tizimlardan eng taniqlilari bu Microsoft firmasining MS-DOS va Windows dasturlari, Apple firmasining Macintosh dasturi,Unix va Linux dasturlari.
Dunyoning 70% kompyuterlari Microsoft korporatsiyasi tomonidan yaratilgan operatsion tizimlar bilan jihozlangan.Ulardan 1981-yilda yaratilgan MS-DOS das-turi,1991-yilda yaratilgan Windows 3,1 dasturi,1995-yilda yaratilgan ish jarayoni soddaligi, ko`p vazifali rejim, bir xil ishlash interfeysi va boshqa qulayliklar.Boshqa operatsion tizimlarga o`xshab Windows dasturi ham kompyuter xotirasiga kompyuter yoqilish vaqtda avtomatik ravishda yuklanadi.
Windows so`zi inglizcha -oyna degan ma`noni anglatadi. Windows window oynalar ,ya`ni windows operatsion tizimida oynalar bilan ishlaydi.