Ona tili va bolalar adabiyoti

“Farhod va Shirin” dostoni kompozitsiyasi va sujeti. 

Alisher  Navoiy  mavzuga  doir  ko’pgina  tarixlarni  ko’zdan 

kechirgan.  Shunisi  ham  borki,  bu  tarixlar  faqat  yozma  manbalardan 

iboratmi yoki xalq og’zaki ijodidagi shu mavzuga oid tarix - rivoyatlarni 

ham qamrab oladimi-yo’qmi, bu haqda aniq aytilmagan.  

 

Alisher Navoiyning "Farhod va Shirin"i undan oldin shu mavzuda 

yozilgan  dostonlardan,  xususan,  Nizomiy  va  Xusrav  Dehlaviy 

talqinidagi dostonlardan tubdan farq qiladi. Bu farq, eng avvalo, ustozlar 

---

tomonidan  qalamga  olingan  Farhod  obrazining  butun  bir  dostonning 

bosh  qahramoni  sifatida  talqin  qilinishida,  Farhodni  yaxlit  bir  ideal 

obraz  –  komil  inson  darajasida  tasvirlanishida  ko’zga  yaqqol  tashlanib 

turadi.  Bu  jarayonda  Alisher  Navoiyning  dostonda  Farhodning  ishqu 

muhabbatdagi  "so’zu  dard"-  kuyish  va  dardlariga  alohida  e`tibor 

berganini o’qtirish lozim. Bu xaqda Alisher Navoiy shunday yozadi:  

 

 

 

Bo’lurdin dahr bo’stonida mavjud,  

 

 

 

Emasdur g’ayri so’z-u dard maqsud. 

 

 

 

Ki ishq ahlidin o’lg’ay dostoni,  

 

 

 

Muhabbat xaylidin qolgay nishone.

 

(8-tom, 45) 

 

Demak, Farhod timsoli yaratilar ekan, garchi u Chin xoqoni o’g’li 

bo’lsa-da, ammo unda "ishq ahli"ning komil insonning barcha fazilatlari 

mujassam  etilgan.  Ana  shu  jihatdan  Alisher  Navoiy  Farhodi  ustozlar 

yaratgan  Farhodlardan  mukammalligi  bilan  farq  qiladi.  Dostondagi 

boshqa  obrazlar  talqini  esa  ana  shu  asosiy  g’oya  yo’nalishiga 

bo’ysindirilgan.  

 

Alisher  Navoiyning  "Farhod  va  Shirin"  dostoni  1484  yilda 

an`anaga ko’ra aruzning