Ona tili va adabiyot o‘quv – uslubiy majmua samarqand – 2019 Qayta tayyorlov kursi yo‘nalishi

Ma`ruza mashg`ulotning texnologik kartasi

Dars bosqichlari va vaqti	O'qituvchi	Talaba
1-boqich Kirish (5 daqiqa)	1.Ma`ruzamashg'ulotningtashkiliyqisminiamalgaoshiradi, mavzu (Fonetika. Nutqa’zolari, apparati. Artikulyatsiya. Tilningfonetikvositalari) maqsadi, rejasinie'lonqiladi.	1.Eshitadi, yozadi, javob beradi.
2-bosqich Asosiy bosqich (70 daqiqa)	1. Mavzu haqida tushuncha beriladi. (1-ilova) 2.Aqliy hujum asosida ma’ruzada o’rganillgan nazariy bilimlarini savol – javob orqali aniqlaydi. (2-ilova) 3.Test beriladi (3-ilova)	1.Eshitadi, yozadi, 2.Savollarga javob beradi. 3.Test yechadi
4-bosqich Yakuniy bosqich (5 daqiqa)	1.Tinglovchilarni rag’batlantirish, baholarni e'lon qilish, uyga vazifa berish, mashg’ulotga yakun yasash. 2. Adabiyotlar ro`yhatini beradi	1.Eshitadi, yozadi, bilib oladi. 2. Eshitadi yozib oladi.

Fonetika va orfoepiya
Tayanch tushunchalar: fonetika, nutq tovushi, fonologiya, unli, lablanmaganlik, lablanganlik, tor, keng, yuqori, o‘rta, quyi, undosh, jarangli, jarangsiz, farqlovchi, variantlashuv, fizik (akustik) va fiziologik (artikulyatsion), nutqiy variant, singarmonizm, assimilatsiya, dissimilyatsiya, metateza, talaffuz, shevasi
Fikr gap orqali ifoda qilinadi. Gap, odatda so‘zlardan tashkil topadi. Gap tarkibida so‘zlar va shu so‘zlarning o‘zaro bog‘lanishini ta’minlovchi grammatik vositalar (qo‘shimchalar, yordamchi so‘zlar) ma’lum nutq tovushlari orqali shakllanadi. Masalan: Biz ulug‘ayyomni mana shu cho‘lda kutib olyapmiz (Y. Shamsharov). Bu gapni tuzishda biz, ulug‘ , ayyom, mana, shu, cho‘l, kutib, olmoq so‘zlari, ularning o‘zaro bog‘lanishini ta’minlovchi –ni (tushim kelishigi qo‘shimchasi), -yap (zamon ma’nosini ifodalovchi qo‘shimcha), -miz (shaxs-son qo‘shimchasi) qo‘shimchalari qatnashgan; har bir so‘z va qo‘shimcha esa nutq tovushlari vositasida (masalan, biz - b, i, z; ulug‘ - u, l, u, g‘ ; -ni - n, i; -da - d, a kabi) shakllandi.
Ko‘rinadiki, nutq tovushlari so‘z va gaplarni tuzishda moddiy baza hisoblanadi, chunki inson tili tovush tilidir.