Ona tili va adabiyot o‘quv – uslubiy majmua samarqand – 2019 Qayta tayyorlov kursi yo‘nalishi

Glossariy
Fe’l – predmetning harakatini va jarayon tarzidagi b holatini bildirgan mustaqil so’z turkumi.
Mustaqil fe’l – harakat va holat ma’noisini mustaqil ravishda bildiradi, fe’lga xos barcha Grammatik xususiy otlarni oladi.: o’qidi.
Nomustaqil fe’l – mustaqil fe’llarga birikib xilma-xil ma’no anglatgan formalar hosil qiladi: o’qib chiqdi.
O’timli fe’l – tushum kelishigidagi so’zni boshqarib keladi, biror predmetga o’tgan harakatni predmetga qaratilgan va unda biror o’zgarish yuzaga keltiradigan harakat bava holatni bildiradi.:
O’timsiz fe’l – Tushum kelishigidagi so’zni boshqarib kela olmaydi, odatda, boshqa narsaga o’tmagan, bajaruvchining o’zida qolgan harakatni bildiradi.
Ko’makchi fe’l – Harakat tarsi shaklining bir qismi bo’lib fe’l lug’aviy ma’nosini nutqqa xoslaydi. – modifikatsiya qiladi.
Fe’l derevatsiyasi – Fe’lning affiksatsiya va kom/ya usuli bilan yasalishi.
Fe’lning musbat kategoriyasi – Fe’l ifodalagan harakat bilan uning sub`ekti va ob`ekti orasidagi o’zaro munosabatni ko’rsatadi.
Aniq musbat – Harakatning ega bilan ifodalangan shaxs yoki predmet tomonidan bajarilishi yoki bajarilmasligini bildiradi. Sub`ektga munosabat nol shakl orqali ifodalanadi.
O’zlik nisbat – Sub`ekt tomonidan bajarilib yana sub`ektning o’zidan qaytgan harakat holatni bildiradi. Masalan -(i) n ba’zan –(i) l.
Majhul nisbat – harakatning sub`ektiga ega emas balki harakatning ozidan va uning ob`ektida e’tibor beriladi. –(i) l va [-(i) n] shakllari yordamida hosil qilinadi.
Ortirma nisbat – Harakatning bajarilishida sub`ektdan tashqari yana boshqa shaxsning ishtirok etganni anglatadi. –dir, -tir, -gaz, -it, -iz, -ir, -ar, -sat kabi shakllar bilan hosil bo’ladi.
Birgalik nisbat – Ikki va undan ortiq sub`ekt tomonidan birgalikda bajariladigan harakatni bildiradi sh, ish affiksini qo’shish orqali hosil bo’ladi.
Harakat tarsi kategoriyasi – xususiy grammatik ma’nolari ham bevosita nutq bilan bog’liq bo’lib, ular faqat nutqiy hosilalardagina o’zining xususiy grammatik ma’nolari yuzaga chiqaradi. Harakat tarsi shakllarining umumiy kuzatishda berilmagan bo’lib, tayyorgarlik umumiylik, majburiylik, barqarorlik kabi xususiyatlarga ega.