Ona tili va adabiyot fanidan

Tayanch so‘z va iboralar: Sintaksis bo‘limini o‘qitishda morfologiya va leksika bilan bog‘lab o‘rgatish usullari. Sodda va qo‘shma gaplarni farqlash. Uyushiq kesimlar hamda birikmali hol ishtirok etgan sodda gaplar va qo‘shma gaplarni o‘rganishda e’tibor qaratish kerak bo‘lgan jihatlar.
Tinish belgilari va ularni o‘qitishning o‘ziga xos xususiyatlari. Tinish belgilarini ishlatish bilan bog‘liq xatolarni bartaraf etish yo‘llari.


«Nuktalar o‘rnini So‘z bilan tez to‘ldir» usuli
O‘qituvchi tinglovchilar xukmiga ma’lum bir umumiste’moldagi So‘zni beradi-da, shu So‘zning barcha ma’nodoshlari urniga nuktalar kuyib chikadi. O‘quvchilar nuktalar bilan ajratilgan joyni So‘zlar bilan tuldirishadi. Masalan:

Tabrikladi, ...

Sezdi, ...

Yorug, ...

Nuktalar o‘rnini tez to‘ldira olgan o‘quvchi g‘olib sanaladi.

“Mazmunan karindosh, shaklan begona” usuli

Bu o‘yinni tashkil etishda xam tinglovchilar guruxlarga ajratiladi. O‘yinni boshlovchi gurux muayyan mavzuda gaplar to‘zadilar, ikkinchi gurux mazmunni
91

saklagan xolda So‘zlarni ma’nodoshlari bilan almashtirish orkali gap shaklini o‘zgartiradilar. Keyin o‘yinda vazifalar almashtiriladi. O‘qituvchi xar bir shakli o‘zgartirilgan gap uchun ball kuyib boradi va o‘yin oxirida eng kup ball olgan gurux golib sanaladi.

“Dominanta” usuli
Bu uiinni xam ma’nodosh so‘zlar mavzusi urganilgach utkazilishi Maqsadga muvofix. Uxituvchi dominanta so‘ziga izox bergach, bir xator So‘zlarni berib ular ichidan “dominanta” so‘zni aloxida ruyxat xilishni topshiradi. Kim xatosiz anixlab chixsa, shu uxuvchi o‘yin g‘olibi bo‘ladi.
Berilgan so‘zlar:

0. 
   Sovg‘a, xadya, tuxfa, tortix, armug‘on, in’om.
   
1. 
   Ovoz, tovush, un, sado, nido.
   

0. 
   Begona, yot, o‘zga, notanish, birov.
   
1. 
   Ziyo, shu’la, nur, yog‘du.