Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

ikkinchi darajali 
bo‘laklar
orqali ifodalanadi.
Bundan tashqari, kesim bilan munosabatga kirishmaydigan gap bo‘laklari ham 
bo‘lib, ular (undalma, kirish va kiritmalar) doim tinish belgilari bilan ajratib yoziladi.
Senga, 
do‘stim
, alohida e’tibor kerak.
Darhaqiqat
, o‘zlari ham universitetda ishlagan edilar. 
2002-yilda (
o‘shanda men qishloq maktabiga qatnardim
) dadam bizni shaharga 
olib ketdilar.
Matnda ajratib ko‘rsatilgan gaplarni yozing. Gap bo‘laklarini ularning quyidagi 
belgilariga ko‘ra farqlang.
Quyida berilgan iboralar bilan tanishing. Partadoshingiz bilan kelajak kasblari doirasida 
ular bilan bog‘liq nutqiy vaziyatlarni yarating. Iboralar yordamida fikr ifodalashning 
ahamiyatli jihatlari haqida o‘ylab ko‘ring. 
• shaxs, narsa, voqea-hodisaning harakatini ifodalagan;
• belgi, harakat-holatning bajaruvchisini ko‘rsatgan; 
• gapning biror bo‘lagiga bog‘lanib, uni izohlab, to‘ldirib kelgan; 
• otga bog‘lanib, uning belgisini anglatgan; 
• ish-harakatning o‘rni, payti, holati, bajarilish sababi, maqsadini, daraja-miqdorini 
bildirgan. 
1. Peshona teri to‘kilmoq. 2. Ishga solmoq. 3. Miridan sirigacha bilmoq. 4. Tinka-
madori qurimoq. 5. Tishi o‘tmoq. 6. Uddasidan chiqmoq. 7. Fahmi yetmoq. 8. Xamirdan 
qil sug‘urganday. 
Berilgan iboralarning qaysilaridan o‘z ma’nosida ham, ko‘chma ma’noda ham foydalanish 
mumkin? Ularni ajrating, ularning o‘z ma’nosi va ko‘chma ma’nosidan foydalanib gaplar 
tuzib, ayting. 
Sinfdoshlaringiz o‘rtasida “Kelajakda kim bo‘lmoqchiman?” mavzusida so‘rovnoma 
o‘tkazing. Unda quyidagi savollardan foydalaning:
1. Kelajakda kim bo‘lmoqchisiz?
2. Bu kasbni tanlashingizga kim yoki nima sabab bo‘lgan?
3. Ushbu kasbni egallash uchun nimalar qilish zarurligi haqida o‘ylab ko‘rganmisiz? 

---

72
O‘tkazgan so‘rovnomangizning natijalari haqida tahliliy matn yozing va to‘plangan 
ma’lumotlarga nisbatan munosabatingizni ifodalang. 
Quyidagi mavzulardan birini tanlang hamda esse qoralamasini tayyorlang. 
Esseni daftaringizga yozing. Qayta tahrirdan so‘ng o‘qituvchingizga taqdim eting.
Berilgan namuna asosida kasbiy bayramlar bilan bog‘liq tabriknoma yozing. 
Tabriknoma yozishda qo‘llanadigan til birliklariga alohida e’tibor qiling. 
Yozadigan matningiz quyidagi tarkibiy qismlardan iborat bo‘lishi lozim: