Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

faqirlikdan
panoh so‘raganlar va shu bilan birgalikda, oxiratda foyda bermaydigan 
boylikdan ham qochganlar.
Islom.uz 
39-dars
BOYLIK 
Topshiriq.
Matn bilan tanishing.
BOY BO‘LSAM!

---

132
39.2-mashq. 
Matn asosida quyidagi ma’lumotlarning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanini 
aniqlang.
Ayrim insonlar boylik insonga zarar keltiradi deb bilishadi.
Islom boy bo‘lishni qoralamaydi.
Mo‘minlar qancha boy bo‘lsa, shuncha saxovatli bo‘lishadi.
T
T
T
N
N
N
Matn tuzuvchi o‘zining mulohazalarini ifodalashda asosiy va yordamchi ditallar-
dan, tasvirlardan, ma’lumotlardan foydalanadi. Bundan maqsad asosiy g‘oyani to‘ldirish, 
izohlash, batavsil ochib berish hisoblanadi. Shu bois matnni tushunishda o‘quvchi undagi 
ma’lumotlarni saralashi – asosiy va yordamchi axborotlarni ajrata olishi, fahmlashi lozim. 
Masalan, seriallarning insonga ta’siri haqidagi matnda ovchilar to‘g‘risidagi hikoya keltiril-
gan bo‘lsa, bu yordamchi tasvir, ma’lumot hisoblanadi. Serialning psixologik, mavkuraviy 
ta’siri haqidagi faktlar esa asosiy ma’lumotlar bo‘ladi. 
Matndagi asosiy va yordamchi ma’lumotlarni aniqlash
39.3-mashq. 
“Boylik” matnidan quyidagi so‘zlarning sinonimlarini toping. Notanish 
so‘zlar ma’nosini lug‘atdan ko‘rib oling.
boylik
faqrlik
nozik
 o‘rtada
qoralamoq
sahobiy
xatarli

---

133
39.4-mashq. 
Quyidagi matn bilan tanishib chiqing. Undagi asosiy va yordamchi 
ma‘lumotlarni aniqlab, jadvalga joylashtiring.
Hoji Ahror Valiy shogirdlariga saboq berayotga edi. Shunda xizmatkorlaridan biri 
kelib: “Hazrat, 
karvoningizga
zarar yetibdi”, – debdi. Shunda Hoji Ahror Valiy: “Alhamdulil-
lah”, – deb, dars o‘tishda davom etibdi. Birozdan so‘ng o‘sha xizmatkor qayta kelib: “Haz-
rat, boyagi xabar yanglish ekan. Anglashilmovchilik bo‘libdi. Savdo karvoningiz juda katta 
foyda bilan kelmoqda ekan”, – debdi. Hazrat yana “Alhamdulillah”, – deb, ishida davom 
etibdi. Bundan hayratga tushgan shogirdlaridan biri so‘rabdi: “Ustoz, karvoningiz zararga 
uchrabdi” desa ham, “Alhamdulillah” dedingiz, “Katta foyda bilan kelmoqda” desa ham, 
ayni shu javobni berdingiz. Buning bois ne? 
Hoji Ahror Valiy “Karvoningizga zarar yetibdi” degan xabar kelganda,