Ona tili o‘qitish metodiкasi

 
«She’riy parchadagi qofiyadosh so‘zlarni davom ettir» 
 
o‘yini. 
Novdalarni bezab g‘unchalar, 
Tongda aytdi hayot otini. 
Va shabboda qurg‘ur ilk sahar 
Olib ketdi gulning totini. 
Ushbu she’riy parchadagi 
totini 
va 
otini
so‘zlari qofiyadosh 
so‘zlardir. O‘quvchilar shunga mos qofiyali so‘zlarni davom 
ettiradilar. Yoki boshqa she’riy parchalardan shunga o‘xshashlarni 
topadilar. 

---

153
Fonetikani o‘rgatishda nasriy va she’riy asarlarni ifodali o‘qish 
malakalarini shakllantirish yuzasidan tashkil etiladigan o‘yinlar ham 
o‘quvchilarga juda katta qiziqish bag‘ishlaydi. Bu malakalarni 
shakllantirish va rivojlantirish maqsadida sinf o‘quvchilarini 2–3 
guruhga ajratib, har bir guruhdan ifodali o‘qish malakalariga ega 
bo‘lgan o‘quvchilar aniqlanadi. Qaysi guruhda shu malakalarga ega 
o‘quvchilar miqdori ko‘p bo‘lsa, o‘sha guruh g‘olib sanaladi. 
Fonetikani o‘rgatishda fonetik-stilistik malakalar ustida ishlash 
ham o‘quvchining nutqiy taraqqiyoti uchun muhim ahamiyatga ega. 
Bu malakalarni shakllantirishda so‘zdagi unli yoki undosh tovushni 
cho‘zish va so‘zning ma’no nozikligini sharhlash, so‘z oxiridagi 
muayyan bir tovushni qoldirish yoki uni orttirish hamda bu so‘zning 
ma’no nozikligini izohlashga oid o‘yinlardan foydalanish mumkin. 
Masalan, o‘quvchilarga 
oyijon va oyi-j-o-o-n, dada-a-a
va h.k. so‘zlar 
ayttiriladi va bir-biriga taqqoslanadi. 
Savol va topshiriqlar 
 
1. «Muqaddima»bo‘limining asosiy mazmuni va mohiyatini 
izohlab bering. 
2. «Muqaddima» bo‘limini o‘rganishda o‘quvchilar duch 
keladigan atamalar ustida qanday ishlar olib boriladi? 
3. Maktabda «Fonetika» bo‘limini o‘qitishning maqsad va 
vazifalarini ayting. 
4. «Nutq tovushi va harf» mavzusini o‘quvchilarga o‘rgatishda 
qanday ijodiy-amaliy topshiriqlardan foydalanish mumkin? 
5. «Fonetika»ni o‘qitishda o‘quvchilarning so‘z boyligi ustida 
ishlash imkoniyatlari haqida gapiring. 
6. Tovushdosh so‘zlar ustida ishlash bo‘yicha topshiriqlar tuzing. 
7. Fonetikani o‘rganish jarayonida so‘zning ma’no nozikliklari 
ustida ishlash o‘quvchilarning nutqini rivojlantirishga nima sababdan
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi? 
8. Fonetikani o‘qitishda tilning tovush tizimi ustida ishlash 
o‘quvchilarning gap qurish va matn yaratish ko‘nikmalari ustida 

---

154
ishlash bilan birgalikda olib borilsa, o‘qitishning samaradorligi yuqori 
bo‘lishini asoslab bering. 
9. O‘zingiz «Fonetika» bo‘limini o‘rganish bo‘yicha o‘yin-
topshiriqlar tuzing.