Tayanch tushunchalar.
“Princip” lotincha so`z bo`lib asos qoida, talab singari ma`nolarni ifodalaydi. “O`qitish tamoyili” deganda dars samaradorligini ta`minlash, ta`lim jarayonini tashkil etish, uyushtirishga qo`yilgan asosiy talablar qoidalar tushuniladi.
Ona tili o`qitishda ta`lim, tarbiya va rivojlantirishning uyg`unligi tamoyili.
Ta`lim, tarbiya va rivojlanish-bir butun jarayon. Ulani bir-biridan ajratgan holda alohida-alohida yoki darsning muayyan bir bosqichida birin-ketinlik bilan amalaga oshirib bo`lmaydi. Ular til hodisalarini o`rganishar ekan, ayni vaqtda shu jarayonda ularga tarbiya beriladi, shaxsi rivojlantiriladi. Ma`rifiy matnlar ta`lim tarbiya va rivojlantirishni ta`minlovchi muhim vositadir.
Ona tili o`qitishda ilmiylik va tushunarlilik tamoyili.
Maktab ona tili darsliklarida ilmiylikni tushunarlilikni ta`minlash uchun quyidagilarni hisobga olish lozim:
-fanda ilmiy jamoatchilik tomonidan e`tirof etilgan, ilmiy jihatdan asoslangan maktab atamalarini ishlatish; har bir tushuncha va atamaning ma`nosini atroflicha ochish; ularni bolalarning puxta o`zlashtirishlarini ta`minlash uchun etarli miqdorda asosli materiallar bilan tahlil qilish;
-o`rganilayotgan o`quv materialining oldin o`rganilgan mavzular bilan bog`liqligiga amal qilish, bolalarni keyingi mavzularni o`zlashtirishga tayyorlash, til asoslari, tushunchalarni o`zaro chog`ishtirib o`rganish;
-ona tili ta`limida grammatizmga yo`l qo`ymaslik, o`quv materialini bolalarga mustaqil va ijodiy fikrlashga o`rgatish;
-o`quv topshiriqlarini o`quvchilarning ruhiy (psixologik) xususiyatlari va imkoniyatlariga mo`ljallab tanlash.
Ona tili o`qitishda onglilik, faollik va mustaqillik tamoyillari.
Ona tili materiallarining ongli o`zlashtirilishini ta`minlash o`qituvchi oldiga qator talablar qo`yadi. Bu talablar:
a) o`quv materialining bolalar yosh xususiyati va bilim saviyasiga mos tushishi, ularning o`quv imkoniyatlariga to`g`ri kelishi;
b) o`rganiladigan materialni o`rganilgan matreriallar bilan uzviy bog`lash;
s) grammatika tushunchalar yuzasidan bolalar fikrlash faoliyatini yuzaga keltirish; zaruriyat tug`ilganda ana shu tushunchalarni qisqa va tushunarli izohlash;
d) misollarning aniq va hayotiy bo`lishi, o`quvchilar topgan misollardan unumli foydalanish;
e) mashqlarning qiziqarliligi va xilma-xilligiga erishish;
f) darsni ma`lum bir sistemada olib borish.
Do'stlaringiz bilan baham: |