«ona tili o`qitish metodikasi» fani

Ona tili darslarida bilimlarni muammoli yo`l bilan bayon qilish metodi. Ma`lumki, izlanishga asoslangan har qanday faoliyat sermahsul faoliyatdir. O`quvchi til hodisalarini tayyor holda o`zlashtirmay, uni izlasa, aktiv ijodiy faoliyat ko`rsatsa, o`zlashtirish jarayoni ancha samarali bo`ladi. Muammoli ta`lim ana shunday izlanish va ijodiy faoliyat ko`rsatish uchun yaxshi imkoniyat yaratdi. Bu metod shaxs va uning ijtimoiy faolligini har tomnlama rivojlantirish vositasi sifatida xizmat qiladi.

“Muammoli ta`lim” tushunchasi pedagogik adabiyotlarda garchand keyingi yillarda paydo bo`lgan bo`lsa-da, ammo bu izlanuvchanlikda asoslangan g`oya ming yildan ortiqroq tarixga ega. Sharq mutafakkirlari bilish izlanish mahsuli ekanligini alohida qayd qilgan edilar. O`rta asrning buyuk donishmandi Abu Ali ibn Sino (980-1037) o`zining “Donishnoma” asarida qiyinchiliklarni engish orqali bilimlarni egallashning afzalligini ko`rsatgan edi.

Umar Xayyom (1042-1112) “Matematik trktatalar”ida bilish fikrlash zarurligiga da`vat etadi. Al-Tusiy (1201-1274) esa bilimlarni puxta egallash uchun mustaqil izlanishning zarurligini alohida qayd qiladi. Bu g`oya keyinchalik evgestik ta`lim nazariyasining yuzaga kelishiga asos bo`ldi. XIX asrning 70-yillarida Rossiyada yashagan bir guruh tilshunos olimlar (S.P.Valtalon, M.A.Ribnikova) evristik ta`lim nazariyasini ko`tarib chiqib, o`quvchilarni mustaqil ishlatish yo`li bilan ularni faollashtirishga erishish mumkinligini asoslab berdilar.

O`quvchilarni izlanishga undash suhbat asosida malga oshiriladi. Har qanday izlanishga asoslangan suhbat jarayonida muammoli vaziyat yaratish ehtiyoji bor.

Bilimlarni muammoli yo`l bilan bayon qilish o`quvchilarning ijodiy imkoniyatlarini kengaytirishga, noma`lumni izlab topish jarayonida o`zligini namoyon etishga imkon beradi. Muammoli ta`limda o`quvchilarning faoliyati shunday tashkil etiladiki, ularda o`rganilayotgan bilimlarga ehtiyoj tug`diradi. Bu metod o`rganlishi ko`zda tutilgan til hodisasini o`quvchidan pinhon saqlaydi; unda bilishga ehtiyoj zaruriyati tug`iladi. Muammoli ta`lim o`quvchilarning mustaqil ijodiy fikrlashini o`stirishga qaratilgan. Bunday ta`lim esa rivojlantiruvchi ta`limdir.

Muammoli o`qitish muammo yaratish (muammoni vujudga keltirish) bilan boshlanadi.

Ona tili ta`limi jarayonida muammoli vaziyat quyidagi hollarda yuzaga keladi:

• 
  noma`lumni izlab topish, qiyinchiliklarni bartaraf etish zaruriyati tug`ilganda;
  
• 
  ona tilidan egallangan bilimlarni yangi sharoitda qo`llash ehtiyoji yuzaga kelganda;
  
• 
  muammoli topshiriq bilan uni bajarish usuli o`rtasida nomutanosiblik vujudga kelganda.
  
• 
  Ona tili darslarida muammoli vaziyat yaratishning quyidagi usullaridan foydalanish mumkin:
  

1.