«ona tili o`qitish metodikasi» fani

7-sinf

Darsning mavzusi: ko`makchili va kelishikli birikmalar.

Darsning maqsadi: a) o`quvchilarni ko`makchili birikmalarni kelishikli birikmalar bilan almashtirish, ularning biri o`rnida ikkinchisini qo`llashga o`rgatish; b) nutq rang-baragligi va erishish ruhida tarbiyalash; v) o`zbek tilining boy imkoniyatlaridan nutqda foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish.

Darsning metodi: qisman-izlanuvchanlik, ijodiylik.

Darsning jihozlanishi: ko`chma taxta, topshiriqli rangli rasmlar.

Darsning borishi:

1. 
   O`quvchilarga mustaqil holda qo`llanilmaydigan so`zlar ro`yxatini davom ettirish topshiriladi. (uy vazifasi mustaqil holda qo`llanilmaydigan so`zlar ro`yxatini tuzish edi.)
   

1. 
   Quyidagi matnni diqqat bilan o`qib, ostiga chizilgan ko`makchili birikmalarni kelishikli birikmalar bilan almashtirish topshirildi.
   

Men Gulasal bilan birinchi sinfda do`stlashganman. U tez-tez biznikiga kelib turadi. Biz nima xarid qilsak, ikki dona olar edik. Yaqinda men u uchun rangli rasm qalam sotib oldim. Bu qalamlar bilan biz rasm chizishni mashq qildik. Birinchi chizgan rasmlarimiz uncha ham chiroyli chiqmadi. Mashq qilish natijasida ko`ngildagidek chiqa boshladi. Biz kelajakda ana shu nozik san`at sirlarini o`rganib, rassom bo`lish orzusidamiz.

2. 
   Quyidagi gaplarda nuqtalar o`rniga zarur kelishik qo`shimchasini qo`yib va ularni ko`makchilar bilan almashtiring.
   

Kitobni akam . . . oldim. 2. Xatni qalam . . . yozdim. 3. Biz telefon . . .gaplashdik.

3. 
   O`quvchilarga “Vatan adabiyoti” darsligidan biror parchani o`qib, kelishikli birikmalarni ko`makchili birikmalar va ko`makchili birikmalarni kelishikli birikmalar bilan almashtirish topshiriladi.
   
4. 
   Mavzuga oid asosiy tushunchalarni o`quvchilar ongiga singdirish maqsadida quyidagi savollar o`rtaga tashlanadi.
   

1. 
   kelishikli birikmalar bilan ko`makchili birikmalar orasida qanday o`xshashliklar bor? Siz ularning vazifadoshligini qanday dalillar bor?
   
2. 
   “ko`makchili birikma” va “kelishikli birikma” tushunchalarini qanday sharhlash mumkin?
   

6. Grammatik o`yin. Mazmuni: O`quvchilar ikki guruhga bo`lanadilar. Birinchi guruhdagi o`quvchilar kelishikli so`z birikmalarini aytishadi. Ikkinchi guruh esa shu kelishikli birikmalarni ko`makchili birikmalar bilan almashtirishadi.

7. “Yaxshi bilan yursang, etarsan murodga, yomon bilan yursang qolarsan uyatga” xalq maqoliga yaqin mazmunli maqollar toping.

Uyga vazifa: berilgan hikoyani davom ettiring. Ko`makchili va kelishikli birikmalar ostiga chizing:

Bolalar uyga qaytishayotganida Rashidni begona it tishlab oldi. Oyoqdagi jarohat kichkina edi va Rashid bu haqda hech kimga gapirmadi. 35 kun o`tgach, baxtsiz voqea ro`y berdi: Rashid kasalanib qoldi va vafot etdi.

Qanday voqea yuz berdi? Nega Rashid vafot etdi?