«ona tili o`qitish metodikasi» fani

Ona tili o`qitishning o`ziga xos tamoyillari.

Reja:

1. 
   Ona tili o`qitishda “til – me`yor – nutq mutanosibligi” tamoyili.
   
2. 
   Ona tili o`qitish orqali o`quvchilar tafakkurini rivojlantirish tamoyili.
   
3. 
   Ona tili o`qitishda mavzulararo, bo`limlararo, sinflararo aloqadorlik tamoyili.
   
4. 
   Ona tili o`qitishda o`quvchilarning tili sezgilarini tarbiyalash tamoyili.
   
5. 
   Ona tili o`qitishda mahalliy sheva sharoiti va ta`sirini hisobga olish tamoyili.
   

Ta`lim tamoyili jamiyatimizning maktab oldiga qo`ygan talablardan kelib chiqadi. Shaxsni har tomonlama rivojlantirish, uning ijodiy imkoniyatlarini kengaytish o`qitish tamoyillarini amalda to`g`ri qo`llash bilan chambarchas bog`langan.

O`qitish tamoyili nima? “Princip lotincha so`z bo`lib, asos qoida, talab singari ma`nolarni ifodalaydi, “O`qitish tamoyili” deganda dars samaradorligini ta`minlash, ta`lim jarayonini tashkil etish, uyushtirishga qo`yilgan asosiy talablar, qoidalar tushuniladi. O`qituvchi ta`lim ishini tashkil etar ekan, ana shu qoida va talabdan kelib chiqadi va ular o`rtasidagi uzviy bog`liqlikni ta`minlagan holda amalada tatbiq etish orqali ko`zlangan maqsadga erishadi.

Ona tili darslarida bir tomondan umumdidaktik prinsiplar, ikkinchi tomondan shu fanni o`qitishning o`ziga xos tamoyillarini hisobga olishga to`g`ri keladi.

Umumdidaktik prinsiplar garchand maktabda o`qitiladigan barcha fanlarga aloqador bo`lsa-da, ammo u har bir fanning ichki tabiatidan, o`ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqadi. Maktabda hamma fanlar uchun umumiy bo`lgan didaktik prinsiplar: o`qitishning bolaga ma`lumot berish, tarbiyalash va rivojlantirishga qaratilgani; o`qitishning ilmiyligi va bolalar uchun tushunarliligi; sistemaviylik va izchillik; nazariya bilan amaliyotning uzviy aloqasi; onglilik, faollik va mustaqillik; ko`rsatmalilik; o`quvchilarga individual munosabatda bo`lish va ularning o`quv imkoniyatlarini hisobga olish kabi tamoyillari garchand umumdidaktik prinsiplar sanalsa ham, ammo ona tili o`qitish nazariyasi har biri o`ziga xos mazmun kashf etadi.

Ona tili o`qitishda umumdidaktik prinsiplar bilan bir qatorda shu fanning tabiatidan kelib chiqadigan quyidagi o`ziga xos prinsiplar ham mavjud: a) “til-me`yor-nutq mutonosibligi” tamoyili; b) o`zbek tili fanini o`qitish orqali o`quvchilar tafakkurini o`sishiga erishish tamoyili; v) o`zbek tilini o`qitishda mavzulararo, bo`limlararo va fanlararo bog`lanishga qat`iy amala qilish tamoyili; g) o`qituvchilarni til hodisalarini ajratishga o`rgatish tamoyili; d) o`zbek tilini o`qitish orqali o`qituvchilarning nutq malakalarini mustahkamlash va til sezgilarini oshirish tamoyili; e) ona tili o`qitishda mahalliy sheva sharoiti va ta`sirini nazarda tutish tamoyili.

Maktabda ona tili o`qitishning bu o`ziga xos tamoyillari umumdidaktik prinsiplar bilan uyg`unlashib, ona tili darslari samaradorligini ta`minlovchi asosiy talablar silsilasini vujudga keltiradi.

Quyida umumdidaktik va ona tili o`qitishning o`ziga xos prinsiplarga alohida – alohida to`xtalib o`tamiz.