Ona tili metodika (1-sinf). indd

D A R S J A R AYO N I
Kirish
Darsn ng tashk l y q sm dan so‘ng bolalarga 
quy dag savol b lan murojaat q l ng:
1. 
Ayt ng-ch , rmoq n ma?
2. 
Irmoq qanday paydo bo‘lgan deb o‘y-
lays z?
Bu savolga bolalardan javob olgach, 
“Suv-
n ng vatan ”
matn n ovoz ch qarmay, chlar da 
o‘q shlar n ayt sh loz m. Har b r o‘quvch matn-
n mustaq l rav shda o‘q sh n nazorat q l sh 
maqsadga muvof q. 
Asosiy qism. 
O‘quvch lar matnn o‘q b bo‘lgach, darsl k-
dag savollar ber lad .
Mazkur savollar loj bor cha ko‘proq o‘quv-
ch dan javob ol n sh n talab q lad . O‘quvch
javob ber shda “Suvn ng vatan ” matn ga taya-
nad . 
Olt nch savolda o‘quvch h koyadag voqe-
alarda qanday tab at hod salar haq da gap bo-
rayotganl g n tushun b, ayt b bera ol sh loz m. 
Bu savolga o‘quvch lar suvn ng yomg‘ r, qor 
bo‘l sh n ayt shlar mumk n. Ularn ng javob n
t nglagach, xattaxtada suvn ng aylan sh jara-
yon n ch z b, h koya orqal suv tab atda uch 
x l holatda uchrash haq da ma’lumot ber sh 
loz m.
Ma’lumot: uv tab atda suyuq, gaz va qat-
t q holatda uchrayd . E’t bor ber ng, h koyada 
buloqdan toshgan suvdan rmoq hos l bo‘ld . 
Bu – suvn ng suyuq holat . Quyosh q zd rgan-
da rmoqn ng suv bug‘land , ya’n gaz holatda 
bulutga ayland . Havo sovuqlasha boshlagan-
da suvlar muzlay boshlayd va qatt q muz ho-
lat ga kel b qolad . Demak, suv uch x l: suyuq, 
gaz va muz holatda bo‘lad . 
Bu jarayonda o‘quvch lar bergan javoblar 
orqal ularn ng o‘q b tushun sh malakalar n
teksh r b, og‘zak nutqda yo‘l qo‘ygan xato va 
kamch l klar n tuzat b baholab bor sh loz m.
Yozma mashq.
1-topsh r q. 

“Suvn ng vatan ” h koyas dan 
h
va 
x
harf-
lar sht rok etgan so‘zlarn top b, yoz ng.

Ushbu so‘zlarn ovoz ch qar b o‘q ng.

H
va 
x
tovushlar n ng talaff uz dag farqqa 
e’t bor q l ng.
Mazkur topsh r qn bajar shda o‘quvch lar 
matnga tayanad lar. Ya’n h koyada 
h
va 
x
harf-
lar sht rok etgan so‘zlarn top b, daftarlar ga 
yoz sh loz m.
Javob: hatto, rahmat, hech, ham, hamma, 
behad, xursand.
O‘quvch lar yoz b bo‘lgach, ularn ng har b -
r ga yozgan so‘zlar n o‘q t sh loz m. 
O‘quvch lar javob ber b bo‘lgach, ularga 
x 
va 
h
undoshlar n farqlab ber sh zarur. Ya’n
qo‘l b lan t ln ng eng orqas va bo‘g‘ zn qayer-
dal g n ko‘rsatgan holda 
x
harf n talaff uz q l-
ganda t ln ng orqas , 
h
harf n talaff uz q lganda 
bo‘g‘ z harakatlan sh n tushunt r b ber sh lo-
z m. Bu jarayonda ko‘rgazmal quroldan foyda-
lan sh maqsadga muvof q.
@edurtm_uz

---

35