“Она тили ў?итиш махсус методикаси” номли дарслик

og‘zaki va yozma ravishda bayon etishga o‘rganadilar. 
       Yordamchi maktabning yuqori sinflarida beriladigan elementar nazariy bilimlar 
o‘quvchilar  bog‘langan  og‘zaki  va  yozma  nutqini  o‘stirishga,  orfografik  jixatdan 
savodli bo‘lishga yordam beradi. Grammatika va orforafiya mashqlari nutq o‘stirish 
ishlari  bilan  parallel  ravishda  amalga  oshiriladi.  O‘quvchilar  ko‘chirib  yozish, 
diktant,  bayon  va  insholar  yozishga,  o‘z  fikrlari,  bilgan  kechirganlarini 
atrofdagilarga og‘zaki va yozma shaklda bayon eta olishga o‘rganadilar. 
      Yordamchi  maktabda  ona  tili  darslarida  orfografiya  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  nutq 
o‘stirish  ishlari  xilma-xildir.  Ayniqsa  antonim  va  sinonimlar  ustida  ishlash, 
umumlashtiruvchi  so‘zlar,  so‘z  yasash  mashqlari,  gap  va  xikoya  tuzish,  matn 
yuzasidan  savollar  tuzish,  savollarga  yozma  ravida  javob  qaytarish,  reja  tuzish, 
saylanma  bayon,  ta’limiy  diktantlar  o‘tkazish  ishlari  va  boshqalar  keng  o‘rin 
egallaydi. 
      5 sinfdan boshlab o‘quvchilarga so‘z turkumlari xaqida nazariy bilimlar beriladi. 
So‘z turkumlaridan  ot, sifat, ravish, olmosh, sonlarni o‘rganishda o‘quvchilar lug‘ati 
atoqli,  turdosh  otlar,  mavxum  so‘zlar,  buyum  belgisi,  harakati,  sifatini  bildiradigan 
so‘zlar  bilan  boyitiladi.  Har  bir  darsda  sintaksisga  doir  turli  mashqlar  bajartiriladi. 
Bu  ishlarning  barchasi  o‘quvchilarning  og‘zaki  va  yozma  bog‘langan  nutqini 
o‘stirishda katta ahamiyatga ega. 
Xikoya qilishga o‘rgatish usullari 
         Bog‘langan  og‘zaki  nutqni  o‘stirishda  xikoya  qilish,  bayon  etishga  o‘rgatish 
muxim.  Buni  turli-tuman  usullar  bilan  amalga  oshirish  mumkin.  O‘qituvchining 
bergan  na’munasiga  o‘xshash  bayon,  xikoyaning  rejasini  tuzish,  har  bir  rejadagi 
savolga  oid  xikoyaning  bir  qismini  bayon  bayon  ,  rejani  ravishda  ravishda 
muxokama qilish, o‘qituvchi savollariga javob qaytarish, xikoya yuzasidan savollar 
tuzish,  lug‘at  ustida  ishlash,  qayta  xikoya  qildirish  va  boshqalar.  Og‘zaki  bayon 
qilishga o‘rgatish darsi taxminan kuyidagi tartibda amalga oshirilishi mumkin: 

---

 
133 
1.Kirish suxbati 
2.Matnni birinchi bor o‘qib berish. 
3.Asar yuzasidan suxbat o‘tkazish. 
4.Matnni ikkinchi bor o‘qish. 
5.Matnni o‘quvchilarga o‘qitish. 
6.Matn mazmunini bayon etish.