Ona tili-10 2017 70x90. indd

SUBYeKTIV BAHO IFODALOVCHI 
QO‘SHIMCHALAR USLUBIYATI
1-topshiriq.
  Berilgan gapda qo‘llangan erkalash shakli orqali so‘z-
lovchining qanday subyektiv munosabati ifodalana 
yotganini 
aniqlang.
Ukajon, bemalol o‘tib o‘tiravering, – shunday deya Sa 
far aka o‘rta-
dagi xontaxtasiga turli noz-ne’matlar qo‘yilgan chor 
poyaga ishora qildi. 
(A. Yo‘ldoshev) 
2-topshi riq.
  Berilgan gaplarda qo‘llangan kichraytirish shakllari orqali 
so‘zlovchining qanday subyektiv munosabati ifodalanayot-
ganini aniqlang.
1. Hikmatillo bu hazilkash yigitchaning puchuq bo‘lsa ham, allaqanday 
yoqimtoy chehrasiga qarab turibdi. (O. Yoqubov) 2. Toychoqlar hanuz 
o‘ynoqlashini qo‘ymas, goh to‘xtab, uzoqlarga qarab qolishardi. (Isajon 
Sulton)
 
Tilimizda  -cha, -choq, -gina, -loq, -jon, -xon, -toy kabi bir qan-
cha qo‘shimchalar mavjud bo‘lib, ular subyektiv baho shakllari deb 
umumlashtiriladi. Ular kichraytirish-erkalash qo‘shimchalari nomi bilan 
ham ataladi. Bu qo‘shimchalar otlar va sifatlarga qo‘shilib, shu so‘zlar 

---

50
ifodalagan narsa yoki tushunchaga so‘zlovchi (yozuvchi)ning subyektiv 
munosabatini bildiradi, ya’ni bu so‘zlarda ijobiy yoki salbiy uslubiy 
bo‘yoqni yuzaga keltiradi. 
Bunday qo‘shimchali so‘zlar ko‘proq so‘zlashuv, badiiy va publit-
sistik uslublarda kuzatiladi, ilmiy va rasmiy uslublarda esa ular juda 
nofaol, kam qo‘llanadi.