Ona tarbiyasi: roman va hikoyalar / Aziz Nesin

partada o‘tiradigan qizdan dadasi maktabda qan­
day o‘qiganini so‘radim.
– Mening dadam nuqul a’lo baho bilan o‘qigan, 
– dedi u.
Bu gapni orqamizdagi bola eshitib qoldi.
– Mening dadam ham a’lochi bo‘lgan ekanlar, – 
dedi u kerilib.
Xullas, bu masala butun sinfning og‘ziga tushdi. 
Atigi uch bola dadasi yoshligida qanday o‘qigan­
ligini bilmas ekan. Qolgan hamma o‘quvchilarning 
dadasi a’lochi bo‘lib chiqdi.
Ahmad, xatimni olganingdan keyin sen ham 
dadangdan so‘rab ko‘r – u kishiyam maktabda 
a’lo baholar bilan o‘qigan ekanlarmi? Lekin a’lochi 
bo‘lganlariga hozirdanoq ishonaman. Chunki kim­
ni olib qarama, hammaning dadasi negadir a’lochi 
bo‘lib chiqyapti.

---

17
«Ona tarbiyasi»
Oradan ikki kun o‘tmagan ham ediki, bir payt 
Metinning o‘qituvchisi oyimni maktabga ayttirib 
yubordi. Ma’lum bo‘lishicha, ukamning o‘qishi pa­
sayib ketibdi. Ishdan qaytgach, bu gap dadamning 
qulog‘iga yetdi. Dadam Metinni ancha koyib ber­
dilar, keyin esa uni oldilariga o‘tqazib, yotig‘i bilan 
nasihat qildilar.
– Axir mendan ibrat olsang bo‘lmaydimi, o‘g‘lim? 
Men sendek paytimda hamma fanlardan a’lo baho 
olib o‘qirdim. Biror marta ham past baho olma­
ganman. Sinfda mening oldimga tushadigan bola 
yo‘q edi. Xo‘sh, sen­chi? Uyat emasmi, axir! Nima­
ga o‘qishingning mazasi yo‘q? Bola degan dadasiga 
o‘xshashi, undan ibrat olishi kerak­da, axir.
Dadam ancha hovuridan tushgan edi, fursatni 
qo‘ldan bergim kelmadi:
– Qo‘yavering, dada, – dedim. – Metin ham kat­
ta bo‘lganida bolalariga maktabda zo‘r o‘qiganman, 
deb aytishi mumkin­ku.
Ilmoqli gapimni oyim fahmlab qolib, darrov tan­
behga o‘tdilar:
–  Bu  nima  beadablik,  qizi  tushmagur?  Endi 
sening tilingni kesib olaymi? O‘zingdan katta ga­
pirayotganda tek o‘tirsang bo‘lmaydimi?!
Buyog‘iga indamay qo‘ya qoldim. Dadam boshqa 
churq etib og‘iz ochmadilar.
Xullas, Anqaraga ko‘chib kelganimizdan beri 
bundan bo‘lak yirikroq voqea yuz bergani yo‘q.
Mendan hamma sinfdosh o‘rtoqlarga salom ayt. 
Senga ham muvaffaqiyatlar tilayman.
Sinfdoshing Zaynab Yolqir,  
Anqara, 19-noyabr, 1963-yil

---

18
Aziz Nesin