Ona tarbiyasi: roman va hikoyalar / Aziz Nesin

ZUKKOLAR MUSOBAQASI
Zaynab!
Xatingni oldim. Sen hikoya qilib bergan majlis 
xuddi kinolentaga o‘xshab ko‘z o‘ngimda jonlanib 
ketdi. Dadam ota­onalar majlisiga hecham bormay­
di. Ba’zi kunlari ishi ko‘payib ketsa, yarim kechada 
qaytadi. Dadam faqat yakshanba kuni biz bilan birga 
bo‘ladi. Butun ro‘zg‘or tashvishi  onamning yelkasida. 
Majlisga borishga, ochig‘i, qo‘li tegmaydi.

---

126
Aziz Nesin
Senga aytadigan bir xushxabarim bor – zukkolar 
musobaqasida uloqni bizning donishmand ilib ketdi.
Gapimga tushunmagan bo‘lsang kerak. Do­
nishmand kim, bilasanmi? Singlim Fato‘sh. O‘tgan 
yakshanba kuni oltita zukko bola o‘zaro muso baqa 
o‘tkazishdi. To‘g‘rirog‘i, ularni bir­biriga kattalar 
cho‘qishtirdi. Shu musobaqada birinchi o‘rinni 
o‘zimizning Fato‘sh oldi. Haloli ham shu.
Mening ikkita amakim bor. Katta amakim bir 
o‘g‘il­u bir qiz, kichigi esa bir o‘g‘il ko‘rgan. O‘sha 
yakshanba kuni amakimlar uy ichi bilan bizniki­
ga kelishdi. Dadam bir muhandis o‘rtog‘ini ham 
 chaqirgan ekan. Keyin qo‘shnimiz chiqdi. Bular 
ham arzandalarini olib kelishibdi. Xullas, uyimiz­
da olti bola jam bo‘ldi.
Katta amakimning qiziq bir odati bor: kimni 
ko‘rsa, shunga o‘g‘il­qizini maqtaydi, juda miyasi 
o‘tkir, balo bola bo‘lishgan, deb keriladi. Har gal 
ularning yangi­yangi qilmishlarini gapirib beradi.
– Tunov kuni kichigi nima hunar ko‘rsatdi deng? 
Og‘zim ochilib qolibdi. Xudo haqqi, birov eshitsa 
ishonmaydi.
Katta amakim nuqul gapni shundan boshlay­
di. Kenjatoyning qilgan ishi shu bo‘ptiki, amakim 
kech qurun uyga kelishi bilan yugurib borib ship­
pagini olib kelibdi.
– Mushtday bolaning shunga aqli yetganiga hay­
ronman. Tavba, deb yoqamni ushlayman. Shippak 
kiyishimni bilganini qarang... Voy farosatingdan 
o‘rgilay­ey... G‘uj­g‘uj miya ekan buning boshi.
Shippakka farosati yetgan bu zukko bola necha 
voshda, bilasanmi?
Ho‘kizday bo‘lib qolgan, Fato‘shdan bir yosh katta.
Injener gapni ilib ketdi.

---

127
«Ona tarbiyasi»
– Shu zamonning bolalari juda o‘tkir bo‘lib ket­
gan. Bizning qizcha ham shunday. Hali yettiga 
to‘lgani yo‘g‘u fransuzchani bidirlab gapiradi.
– Yopiray! Alomat­ku!
– Balli, juda alomat qiz! Fransuzchani qotirib 
tashlaydi.
Katta amakim gap oqimini yana o‘g‘liga burdi:
– Kenjamiz juda o‘tkir bo‘lgan­da, ko‘z tegma­
sin. Opasidan o‘tib ketdi. Opasiyam lekin chakki 
emas. Ikkoviyam baloyi azim... Qaysi kuniyam uyga  
kechroq qaytgan edim, oyisi o‘g‘ilchadan nolib gapir­
di. Hech so‘zimga kirmayapti, katta bo‘lib kuchim yet­
may qoldi, ko‘chadan beri kelmaydi, o‘zing chaqirib 
kelmasang bo‘lmaydi, deb qoldi. Borsam, ko‘cha 
changitib koptok o‘ynayotgan ekan. Terlab ketibdi, 
hamma yog‘i chang­to‘zon. Uyga kir, de sam unamay­
di. Zo‘rlab olib ketmoqchi bo‘ldim. Yaqinroq borgan 
edim, biram tiraqaylab qochdiki... Quvib yetolma dim. 
Bir qarich bolaning shunchalik tez chopishini ko‘rib 
hayron qoldim. Toza antiqa chiqdi­da bu o‘g‘il.
– Mening qizimni aytmaysizmi... Shunaqayam 
aqlli bo‘lganki...
Qo‘shnimiz endi qizini ta’riflamoqchi bo‘lib tur­
gan edi, katta amakim fursatni qo‘ldan chiqargisi 
kelmadi.
– Kechirasiz, gapingizni oldim... Keyin orqasidan 
rosa yugurdim. Yetolmadim. «Uyga yur, bo‘lmasa 
kaltak yeysan», deb oxiri dag‘dag‘a qilishga majbur 
bo‘ldim. «Nima, siz oyimmisiz, meni tuqqanmisiz? 
Ishingiz bo‘lmasin», desa bo‘ladimi! Bu xumpar­
ning gapidagi mantiqqa qarang! O‘zi zo‘r­da, zo‘r... 
Katta odamning aqliga kelmaydi bu gap...
Amakim gap orasida o‘qtin­o‘qtin o‘g‘ilchasi­
ga qarab, mamnun jilmayib qo‘yadi. Buni ko‘rib, 
boshqa mehmonlar ham noiloj kulgan bo‘ladi.

---

128