Omuxta yem texno 111

1.8. CHorva mollarini oziqlantirishni me`yorlashtirish. 
CHorvachilikni rivojlantirishda va oziq ishlab chiqarishda mamlakatimiz turli 
zonalarining tabiiy va iqtisodiy sharoitlari turli xildir. CHorva mollarini oziqlantirish 
tiplari va tipovoy ratsionlari ishlab chiqarishda shu sharoitlar hisobga olindi. 
Oziqlantirish tipi ratsionlarning strukturasi, ya`ni ular tarkibiga kiruvchi turli oziq 
gruppalarining solishtirma oziqligi (oziqa birligi bo`yicha) bilan harakterlanadi. 
Oziqlantirish tipining nomi odatda ratsionda qaysi oziqning yoki oziq 
gruppalarinning ko`pligi bilan belgilanadi. 
Mamlakatimizda turli zonalarida qoramollar uchun quyidagi oziqlantirish tiplari 
qo`llaniladi: pichanli, silosli, kontsentrat, silosli – pichanli, silosli – ildizmevali, 

---

11 
silosli – jomli (turpli), silosli – senajli, silosli – senajli – kontsentratli va hokazo. YOz 
davrida oziqlantirish tiplari asosan yashil o`tlarning, silosnigo va omixta yemlarning 
kushilishlar bilan belgilanadi. Bu davrda yashil o`tli, o`tli – silosli va o`tli – 
kontsentratli oziqlantirish tiplari ko`p tarkalgandir. 
CHorva mollarrini oziqlantirish tiplari dexkonchilik va oziq ishlab chiqarish 
sistyemalari bilan chambarchas bog`liq bo`lib, sistyemalarining rivoljlanishida hamda 
takomilashishida muhim ahamiyat kasb etadi. Karamol va qo`ylarning oziqlantirish 
tiplarigva tabiiy pichanzorlar va yaylovlarning mavjudligi katta ta`sir ko`rsatadi. Har 
qanday oziqlantirish tipi baholanganda uning hayvonlar mahsuldorligi, jumladan, 
mahsulot sifatiga ta`siri, hayvonlarning salomatligiga ularning qayta ishlab chiqarish 
funktsiyalariga ta`siri va iqtisodiy samarasiga hisobga olinadi. 
Ratsion – oziqlantirish tipining konkret ifodachisidir. Agar ratsionlar turli 
oziqlarning tirlashuvi va solishtirma ogirligi bo`yicha ilampiy asoslangan tipga to`g`ri 
kelsa va zona shart –sharoitlarini kanoatlantirsa, ular tipovoy ratsionlar deb ataladi. 
Har qanday tipovoy ratsion – uning to`yimligi bo`yicha bo`yicha hayvonlarning 
extiejiga karab asosiy to`yimli moddalar bilan balanslanganligiga binoan baholanadi. 
Tipovoy ratsionlar yuqori mahsuldorligini, qayta ishlab chiqarish funktsiyasining 
normal faoliyatini va oziqni mahsulot bilan yaxshi ta`minlashi kerak. SHuning uchun 
ham chorvachilikni sanoat nyog`iziga kuchirishda tipovoy ratsionallarning ilmiy 
muassasalar ishlab chiqadi, xo`jalik sharoitida esa mo`taxassislar maxaliy sharoitlarni 
hisobga olgan holda ularga tuzatish kiritishlari mumkin.