Omuxta yem texno 111

6.1. Oziq toksikozlari 
Organizmga oziq, suv, xavo bilan tushadigan zaharli moddalar kuzgaydigan 
yukumsiz kasalliklarni zaharlanish, oziq toksikozlari deb atash qabul qilingan. 
Oziq taksikozlari chorvachilikka katta zarar etkazadi. Zaharlanish organizmda 
umumiy rezistentlikka ta`sir etadi, hayvonlar infektsiyaga ko`proq moyil bo`lib 

---

99 
koladilar. YOsh mollar o`sish va rivojlanishdan koladi, ularning bir kecha – 
kunduzdagi o`sishi kam bo`ladi, bugoz hayvonlar ko`pincha bola tashlaydi. 
Zaharlanishda hayvon mahsuldorligi kamayadi, mahsulot sifati yomonlashadi. 
Majburan suyilgan hayvonlarning gushtini iste`mol qilish odamlar sogligi uchun xavf 
tugdiradi. 
Etiologiyasi. Oziq taksikozlarining sababalari va ularning paydo bo`lish sharoiti har 
xil. Ular hayvonlarni molxonada, yozgi yaylovlarda bokkanda ham kuzatiladi. Oziq 
taksikozlari chorvachilik komplekslarida ham uchrab turadi. 
Agrotexnika va urmon xujaligida xaligacha o`simliklarni ximoya qiluvchi kimyoviy 
moddalardan keng foydalaniladi. Ba`zi kimyoviy moddalar tuprokda, suvda, oziqli 
usimiliklarda tuplanib uzok vaqt saqlanadi. Bunda yovvoyi hayvonlar, baliqlar, 
foydali xasharotlarning yoppasiga zaharlanish xavfi tugiladi. Bo`larning hammasi 
ekologik va genetik qonuniyatlarga salbiy ta`sir qiladi. 
Taksikozlarning patogenezi xaddan tashqari murakkabligi bilan farq qilib, faqatgina 
zaharning xususiyatlari yemas, balki uning ta`siriga karishi organizmining re6aktsiya 
bilan ifodalanadi. Zaharlar bir vaqtda har xil organ va sistyemalarga ta`sir qiladi, 
ulardan ko`pchiligi intibotorlar eki aksincha, fermentlar sistyemasining aktivatorlari 
bo`ladi, organizmda moddalar almashinuvini chukur uzgartiradi. 
Zaharlar ta`siriga organizmning sezuvchanligi bir xil yemas. U hayvonning turiga, 
yoshiga, uziga xos xususiyatlariga, umumiy holatiga bog`liq bo`ladi. Masalan, 
mineral – vitamin, oqsil, uglevod yetishmovchiligi va ular bilan bog`liq bo`lgan 
moddalar almashinuvining buzilishi, hayvonlarning zaharli moddalarga bo`lgan 
sezuvchanligini ancha oshiradi.