Omonova dilfuzaning

Ko’p o’qisang o’rtoqjon

“ Besh ” bahong bo’lur bisyor

YORDAMCHI SO’ZLAR

Atash ma’nosiga ega bo’lmagan, ma’lum so’roqqa javob bo’lmaydigan, gap bo’lagi vazifasida kelmaydigan so’zlar YORDAMCHI SO’ZLAR hisoblanadi.

Yordamchi so’zlar mustaqil so’zlarni yoki gaplarni bir-biriga bog’lash, ularning ma’nolariga qo’shimcha ma’no yuklash vazifalarini bajaradi.

Yordamchi so’zlarga ko’makchi, bog’lovchi va yuklamalar kiradi.

Bog’lovchi deb nimaga aytiladi ?

Uyushuq bo’laklarni va qo’shma gap tarkibidagi soda gaplarni bir – biriga bog’lash uchun xizmat qiladigan yordamchi so’zlar bog’lovchi sanladi .

Goh –

Bog’lovchidir o’zi goh

Yodingda tutgin o’rtoq

So’zni , gapni bog’laydi

Xizmati buyuk har chog

Sinf 3 ta guruhga ajratiladi

1 – guruh : “ammo ”

2 – guruh : “lekin ”

3 – guruh : “ va ” boglovchisi qatnashgan 2 tadan gap tuzishadi.

Ko’makchi deb nimaga aytiladi ?

Otlarning boshqa so’zlarga tobe bog’lanishi uchun xizmat qiladigan yordamchi so’zlarga ko’makchilar deyiladi .

Uchun –

Ko’makchi bo’lar uchun

Doim gapga ko’makchi

Sen ham bo’lgin doimo

O’rtog’ingga ko’makchi

1 – guruh “uchun ” 2 – guruh “tufayli ” , 3 – guruh “orqali ” ko’makchilari qatnashgan gap tuziladi .

Yuklama deb nimaga aytiladi .

Ayrim gap bo’lagi yoki butun gapning mazmuniga qo’shimcha ma’no yuklash uchun xizmat qiladigan yordamchi so’zlar yuklama deyiladi .

1 – guruh - mi , hatto , 2 – guruh - chi, faqat , 3 – guruh - a , - da yuklamalari qatnashgan gap tuzishadi.

154-mashq. Matn tarkibidagi so’zlarni mustaqil va yordamchi so’zlarga ajratib jadvalga yozib chiqishadi.

(Namuna)

MUSTAQIL SO’ZLAR	YORDAMCHI SO’ZLAR
Farzand , aqlli , farosatli	Va, bilan

Dars jarayonida yangi mavzu bo’yicha doskada krossvord yechiladi. 1 bog’lovchi , 2 yuklama , 3 ko’makchi , 4 ko’makchi , 5 boglovchi 6 boglovchi kalit so’z bog’lovchi

156-mashq. Gaplarni ko’chirib yozib, yordamchi so’zlarni topib, tagiga chizishadi.

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

• So’z turkumlari deb nimaga aytiladi?
• Mustaqil so’z turkumlariga umumiy ta’rif bering?
• Yordamchi so’zlarga misollar keltiring?

UYGA VAZIFA

158-mashq. Yangi mavzuda berilgan “So’z turkumlari” matnini o’qib, savollarga yozma javob yozib kelishadi.

Darsimizni “ So’z turkumlari ” she’rini davomi bilan yakunlaymiz

Bog’lovchi , ko’makchimiz

Yuklama ham bo’lamiz

His – hayajon bildirib

Undov bo’lib kelamiz

Barchamiz so’z turkumi

Do’st – inoqmiz har kuni

Bizlarsiz gap tuzilmas

So’z marjoni tuzilmas

Ahil bo’lsak hamisha

Do’stlik ipi uzilmas

Barchamiz so’z turkumi

Do’st – inoqmiz har kuni

E’TIBORINGIZ

UCHUN

RAHMAT!!!