Omonim va ko‘p ma’noli so‘zlar izohi (2-kurs “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” darsligida keltirilgan mashqlar asosida)

Қулоғига (ran) кирмайди 1) эшит-майди, тингламайди. Олимжон, мани кўзим сандан бўлак болаларни кўрмайди. Сандан бошқанинг сўзи қулоғимга кирмайди.
2) гап-сўзга эътибор қаратмайди; гапга парво қилмайди. Бу бо-ланинг қулоғига гап кирмайди. Унинг гаплари Меъморнинг қулоғига кирмади.
Қулоғига кирмоқ Эшит-моқ, эшитилмоқ. Ногоҳ от дукури кириб қулоққа, Чўчиб уйғонади кекса чол мудроқ.
Қулоғига қуй-моқ Эсдан чиқмайдиган қилиб тушунтир-моқ, уқгирмоқ. Элчида айб йўқ. Уўз ҳукм-дорининг қулоғига қуйиб қўйган гапларини гапирди..
Қулоғидан кун кўринади Жуда ориқ. Қаранг, ҳаммасининг юзидан қони қочган. Қулоғидан кун кўринади.
Қулоғим сенда Га-пиравер, эшитаман (эшитяпман). Хўп, қани, қулоғим сизда..
Қулоғини бурамоқ 1) жазо, танбеҳ тарзидаги бирор иш қилмоқ. Бу бола қулоқ-сиз бўлиб кетяпти, бир қулоғини бураб қўйиш керак;
2) маълум гап-сўзлар айтиб, ҳушёр қилиб қўймоқ, қулоғини пишитиб қўймоқ. Ҳозир улар комиссияни кутяпти, ўқитувчиларнинг ҳам хўп қулоғини бураган-дир, бир оз эсларидан чиқсин, кейин борамиз, деганди.
Қулоғини пи-шитмоқ (ёки пишиқтирмоқ) айн. қулоғига қуймоқ. Жўрахонни ҳам сўроққа чақириб қолишлари мумкинлигини ўйламаган эди. Қизнинг қулоғини пишиқтириб қўймаганига мана энди афсус еб қолди.
Қулоғини ушлаб кетмоқ Йўқ бўлмоқ. Токи Яхшибоев қулоғини ушлаб кепг-магунича чидашлари керак..
2 Баъзи нарсаларнинг ушлаш, илиб қў-йиш ёки маҳкамлаш учун хизмат қиладиган қисми. Челакнинг қулоғи. Ёғоч кара-вотнинг қулоғи. Чиғириқнинг қулоғи. Қозон-чининг эрки бор, қайдан қулоқ чиқарса.
3 Бош кийимларнинг қулоқларни ва иякни ёпиб, иссиқ тутиб туриш учун ту-шириб қўйиладиган узун қисми. Телпакнинг қулоғи.
4 Баъзи механизм ва мусиқа асбоб-ларининг бураб ишга тушириш ёки созлаш учун хизмат қиладиган қисми. Дуторнинг қулоғи.
Машшоқлар ўз асбобларининг қулоқларини бураб, созини тўғрилашди.
Шу машинанинг қулоғини бурасанг, лаганча гир-гир айланиб, ашула, дутор-тамбур ванғиллайверади.
Ота радионинг қулоғини буради.
Манов боғични — парда, Манов ипни mop дейди. Манов — қулоқ, бу — харрак, Яъни эшак боладир.
5 с. т. Автомобиль, трактор ва ш. к. машиналарни бошқариш учун хизмат қиладиган қурилмаси; руль. Ҳушёрлик билан машина қулоғини бураб кетаётган ёш шоф-ёр Козим, ўзининг ҳарбий ҳолатда эканини сезиб, ниҳоятда ғайратланган.