Omonim va ko‘p ma’noli so‘zlar izohi (2-kurs “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” darsligida keltirilgan mashqlar asosida)

ЎЧ II ўчмоқ феъли


QULOQ
ҚУЛОҚ I 1 Одам ҳамда умуртқали ҳайвонларнинг эшитиш ҳамда мувозанат аъ-зоси ва унинг ташқи қисми. Одамнинг қулоғи. Отнинг қулоғи. Қулоқ пардаси. Қулоқ супраси. Қулоқ касалликлари. Қулоққа бол-доқ тақмоқ. Қулоғини (қулоғидан) чўзмоқ.
Қийчув, чағир-чуғур қулоқни кар қила-ди.
...қўчқор қўн-ғироқли қулоқларини эркаланиб силкиди.
Жон қулоғи билан ёки жон қулоғини тутиб Бутун диққат-эътибор билан; эшитиш-га бутунлай берилиб. Мажлис аҳли унинг нутцини жон қулоғи билан тинглади.
Миллатнинг буюк ўғлонлари, оқила ва зарифалари сўзлаган-да, уларни жон қулоғимиз билан эшитамиз.
..унинг гапларига жон қулоғини тутиб турган Нуқранинг секин нафас олиши — нафис кўксининг секин бориб келиши хам сезилиб турарди.
Икки қулоғи Ўрин келишигидаги сўз билан қўлланиб, бутун эшитиш, диққат-эътибор шу сўз билдирган шахс ёки нарсага қаратилган-ликни билдиради. Тун ярмидан оғиб, ат­роф жимиши билан икки қулоғим деразада бўлади. Дераза тагига нўхатдек нарса туш-са сезаман..
Оғзи қулоғида Ниҳоятда хурсанд. ..жа хур-санд, оғзи қулоғида, йўрғалаганча кетяпти.
Тўранинг оғзи қу-лоғида, кўнгли нимадандир таскин топган эди
Қулоқ бермоқ айн. қулоқ солмоқ 1. Муҳаррир.. бир ярим соат бекорга ўтган вақтга ачиниб, бизга қулоқ берди.
Қулоқ-мияни емоқ (ёки қоқмоқ) қ. қулоқ-мия. Илгари.. «Эркак деган рўзғорри бут қилиб қўяди-да!» деб шанғиллаб, қулоқ-мияни ерди..
Бувниса хола эрининг қулоқ-миясини қоқиб, шу йил Содиқжон каникулга келганида, албатта уйлантириб қўяжагини айтди.
Қулоқ осмоқ айн. қулоқ солмоқ 1. Агар суриштириб, ҳақиқат-ни ўрнига қўяман деса, унинг ва у сингари-ларнинг сўзини ҳамма ерда тинглашади.
Қулоқ солмоқ 1) эшитиб эътиборини қаратмоқ; қулоқ тут-моқ. Ҳамма жим туриб қулоқ солди. Ҳеч қандай овоз йўқ эди.
2) қулоқ тутиб эшитмоқ; тингламоқ. Раъно ҳам Анварнинг сўзига диққат билан қулоқ солар ва кўпинча ҳисобсиз саволлари билан уни кўмиб ташларди.
3) диққат билан тинг-ламоқ ва уни ҳисобга олмоқ, унга амал қилмоқ. Ҳусайн Бойқаро Навоийни қаттиқ хурмат қилади, унинг оқилона гапларига қулоқ солади.
Қулоқ тишлаш этн. Бо-лаликдан унашиб қўйиш (қулоқтишлатиб). Тўтихон билан Набижоннинг юлдузи бир-бирига тўғри келмади. Ёшликдаги қулоқ тиш-лашлар ҳам чиппакка чиқди.