Omonim va ko‘p ma’noli so‘zlar izohi (2-kurs “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” darsligida keltirilgan mashqlar asosida)

Бели оғримоқ Меҳнат билан машғул бўлмоқ; меҳнат-машаққат қилмоқ. -Ёш, янги деҳқон-да, ҳали бели оғримаган! — дейди Холмирза ака. Бел оғритмоқ (ёки қайиштирмоқ) Жон койитиб, астойдил меҳнат қилмоқ. Ҳа, бўлмаса, жонингиз ачиганими бу? Ерни белин-гиз қайишиб чопганингизда, жонингиз ачир эди. А. Қаҳҳор, Қўшчинор чироқлари.
Бели оғримаганнинг нон ейишига қара (ёки нон ейишини кўр) Ўзи ишламасдан, бировнинг меҳнати билан топилган нарсани қадрламай, тежамай сарф қилувчи одамга нис-батан айтилади.
2 Гавданинг кўкрак қафаси билан бўкса ўртасидаги энг хипча қисми; биқин. Бели йўғон одам. Бели хипча қиз.
«Тортишмачоқ» бошланди: қиз томондан гупчакдек юм-юмалоқ хотин белини белбоғ билан маҳкам боғлаб, ўртага тушди..
Улар қизнинг бўйи, бели, елкаси ва қўлларини ўлчаб ёзиб олишди.
Бувинисо икки цўли билан белини ушлаб, қаддини кўтарди.
3 кўчма Ён, чўнтак ёки белбоғ маъғгосида. Белимда пул, бошимда савағичдан тўқилган катта қафасда куккулаб турган бир жуфт қумри.
Беш-ўн қоғозни белимга тугиб, уст-бошимни бут қилиб.. юртимга жўнаб кетай дегандим.–
Белимдаги зоғора нонни сувга ботириб еб, кунни кеч қилдим,— деди қаландар йигит Авазга.
4 Бирор нарсанинг ўрта қисми, ўртаси. Шўхсой қишлоқнинг қоқ белидан айцириб оқади..
Пўлат абзал, найзалар синиб борар белидан. «Нурали». У [Ҳўқон] Сўх дарёси ва ундан тара-либ чиқадиган кўплаб ариқлардан суғори-ладиган воҳанинг ўрта белида жойлашган.
5 кўчма Жисмоний ёки моддий кучнинг рамзи. Ёмонга эл бўлгунча, Яхшига бел бўл.
Бел олишмоқ (ёки ушлашмок) 1) куч синашмоқ (курашда, жангда). Элмурод саҳн ўртасида тўпланишган ёшлар томонга кетди. Бу ерда кураш бошланган бўлиб, Давлатёр билан Маъмуржон бел олишмоқда эди.
2) кўчма ким ўзарга ўй-намоқ, мусобақа, рақобат қилмоқ. Бел ушлашганда, отангни аяма. Сидиқ-жон сизга шогирд тушмоқчи. Маллавой кулди: -Мен билан бел ушлашмоқчи денг.
6 геогр. Тоғ ва тепаликларнинг эгарсимон энг баланд жойи. Бўз йигитлар бир ғайрати тошиб, Неча тоғдан, неча беллардан ошиб..
Сени минган беклар дарёдай тошди, Неча белу неча тоғлардан ошди.
Бел боғламоқ Бирор ишга астойдил киришмоқ, жазм қилмоқ. Дўстларим.. Сиз билан биз улуғ ишга бел боғладик. Бу ғоят хатарли иш. Аммо биз қўрқмаймиз.
Бобур жуда бир қалтис ишга бел боғлаганини сезди.
Белига тепмоқ Бирор ишга, айни қизиб турган, долзарб пайтида истамаган, кутилмаганда халал бермоқ, путур етказмоқ. Суҳбат авжига чиққанда кириб келган икки йигит гапнинг белига тепди.