Омон б у л са н г, у н у т м а 1 Уруш ш ш г сунггя йили — цирк бешинчи йилникг ЦК



Download 8,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet121/152
Sana23.09.2022
Hajmi8,11 Mb.
#850018
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   152
Bog'liq
Omon bo\'lsang unutma qissa

Цуёш
баланд кутарилган эди, жазирама мусаффо за­
вода цуёшдан таралиб, борлицни тулдираётган енгил, 
шодиёна наво янграрди. Цишлоц куздан гойиб булиши 
билан гармонь овози з$ам тинди-да, барча товушлар бир- 
бирига цушилиб, кенг, бепоён, чексиз оцимга айланиб 
кетди. Гуськов узини 
тийишга уриниб, ошиб утмоцчи 
булган гов олдида бирпас туриб цолди, яна бир оз цу- 
лоц солиб, атрофига куз югуртирди ва шоша-пиша, айни 
пайтда эс-з^ушини 
йигиштириб олишдан цурциб, паст 
говдан ошиб утди. Гуськов йул-йулакан цуруц хипчин 
топиб олди-да, пастликдан юриб, сигирнинг орца томони- 
дан борди, сигир уни пайцаб, бошини бурди ва катта- 
катта#шилпиц кузларини унга тикди, сигирнинг кузлари 
шунчалик шилпиц, маъсум эдики, з^атто Гуськовнинг куз- 
ларига ёш келди. У сигирни хийчин билан уриб, говнинг 
тог томонга цараган тешигига з^айдади, сигир итоат ци­
либ йулга' тушди. Бузоц — калта-калта тумтоц шо?сли 
новвосча онасининг пинжига тицилди. Аммо сигир цу­
радан чиццач, тусатдан узини чапга, цишлоцца цараб 
урди, яхши 
з^амки сигир цайинзорда 
тез чополмади, 
Гуськов уни цайтаришга улгурди. 
Сигир тухтаб, жон- 
жаз^ди билан маъради, новвосча узини у ёцдан-бу ёцца 
ура бошлади, шундан кейин Гуськов ташвишланиб, бат- 
тар шошилди.
Гуськов сигир билан бузоцни эрталаб узи тушиб кел­
ган сой томонга з^айдади. Андрей у ерда, хилват жойда 
бугун зсеч крмни учратмаслигини бйларди. Аммо сигир
166


худди шу томонга цараб юришни сира истамасди, у оцам- 
дан цутулиб, орцага цайтиш учун узини гоз унгга, гоз 
чаига урарди: новвосча зам иш чатоцлигини сезиб, она- 
сидан цолмасди. Сигир огир-огир нафас оларкан, йкки 
бицини чициб кетар, лабларидан сулак оцар эди. Гусь­
ков зам зансираб цолди, елкасидаги милтиги халацит 
бераверганидан уни цулига олди. Бу уч тирик жон у р
монда ярим соатдан бери у ёцдан-бу ёцца югурарди-ю, 
аммо сой зали олис эди.
Бир-бирини алдашга уриниб, зар тухтаганида сигир 
билан инсон биртбирига нафрат билан царарди: сигир 
Зоргин маърарди, унинг оц холларидан тер сиза бошла- 
гани куринди.
Обдан тинкаси цуриган Гуськов бошцача йул тутиши 
кераклигини тушуниб цолди. У белидан камарини ечиб 
олди-да, сигирни уз золига цуйиб, новвосча кетидан пи- 
сиб кела бошлади. Бу ишни цишлоцдан олисроцда цилса 
яхши буларди, албатта, аммо 
у н и н г
бошца иложи йуц 
эди. Лекин новвосча зам тутцич бермади, охирги дацица 
шаталоц отиб цочиб цолди. Гуськов камар залцани бу- 
зоцца ташлаб, кетидан сакради, лекин улгурмади. Унинг 
жони зицилдогига келди,' у чузилиб кетган бу азмоцона 
овни биратула тугатиб цуя цолиш учун милтиц тепкиси* 
ни босишга зам тайёр эди-ю, аммо узини сездириб цуйиш- 
дан цурциб, бу шаштидан цайтди.
^арцалай омади келди: низоят, у новвосчани чака- 
лакзорга зайдаб кирди, новвосча буталар орасида тици- 
либ цолганида Гуськов камарини унинг буйнига ташлади. 
Новвосча чуккалаб цолди, иргиб урнидан турди-да, сак­
ради, чициб кетиш учун узини у ёц-бу'ёцца урди, аммо 
одам бундай пайт да цандай иш тутишни билади: Андрей 
иккинчи цули билан бузоцнинг думидан ушлаб, бута­
лар орасидан сургаб чицди. Новвосча 
азбаройи 
ЦУРЦ*
цанидан букириб юборди. Одам уни узига келишга цуй- 
май, югуртириб сой томонга судраб кетди. Сигир маъраб, 
боласининг кетидан югурди. Новвосча энди аянчли маъ­
рарди, мазкам цисилган томогидан миёвлашга ухшаш 
хириллаган, бугиц овоз чицарди.
Гуськов нафасини ростлаш учун сой олдида тухтади, 
у жуда зансираб цолганди. У бузоцни тогтерак низолига 
боглади-да, сигирни зайдаб юборишга уринди, аммо сигир 
кетмади, у са^ нарига цочарди-да, тухтарди, кейин Гусь­
ков бир неча цадам нари кетиши билан сигир яна боласи 
олдига келиб уни зидлар, ялар ва зозир зам ганимат, 
камарни узиб цочиб цолиш керак, деб уни йулга сола-
167


ётгандай боши билан туртарди. Онаси цурца-писа эрка- 
лаётганча дилдираб турарди: уринавериб ^олдан тойган, 
тинкаси цуриганди, эси чициб кетганди, з$еч нимани анг- 
ламасди, сезмасди — у бутунлай адою тамом булганди.
Гуськов нафасини ростлаб олгач, яна бузоцни ечиб, 
судраб кетди. У муз сигирни тухтатиб цолса деган умид- 
да сойдан ^тиб кетмокчи булди, йуц, бундай булмадц: 
сигир заррача уйламай, улар кетидан музга тушди, оёц- 
лари сирпанди — унчнг олдинги оёцлари икки томонга 
уцувсизлик билан йирилиб кетиб йицилиб тушди, туриш- 
га куп уринди-ю, туролмади, шундан кейин тиззалари 
сурилди, сурилди эмас, нариги циргоцца сирганиб борди. 
Гуськов яцин йулатмай унга цундок билан уцталди, си­
гир жон-жавди билан олдинга ташланиб, циргоцца чициб 
олди.
Энди Андрей цишлоцдан кам деганда уч чациримча
* олисда эди. Гуськов ^ар э^тимолга царши бузоцни 5ша 
пича тоцка цараб судради, цуруцроц, аммо панароц жой 
топди-да, новвосчани яна дарахтга боглади. Сигир наря­
да туриб, инсоннинг хар бир з^аракатини кузатар эди. 
Ногахон Гуськов тутациб, белидан болтани сугуриб олди- 
да, сигирга цараб югуриб цолди. Сигир пишиллаб оцсаб, 
оёцлари чалишиб, шохларни синдириб цочди, аммо Гусь­
ков тухташи билан у хам тухтади. Сигирдан цутулишнинг 
сира кложи йуц эди. Одам цайтиб келиб бузоцнинг ёт- 
ганини курди, у шунчалик холдан кетган эдики, хатто 
оёгида тура олмаганди. У цурциб, ятсиилашиб келаётган 
одамга бошини бурди, одам болта мухраси билан унинг 
пешонасига шундай тез ва аниц туишрдики, бузоц хиёл 
«з$им»лади-ю, боши ппглц этиб тушиб, тасмада осилиб 
цолди, Худди шу ла^зада орцадан сигир букирди. Бу­
тунлай цутуриб кетган Гуськов сигирни хам тинчитиш 
мацсадида унга цараб юрди, аммо сигирнинг ундан цоч- 
лаётганини куриб, тухтади. Бугун бкттасинч улдиргани 
хам етар унга, йуцса тицилиб улкши му?,пшн.
У' бузоц терисики шилаётган пайтда сигир турган 
ерида одамдан кузини узмас, уз назб&тида у хам одамни 
ч^чиб кузатишга мажбур этар ва ахёи-ахён заиф, аянч- 
лн маърарди. Буги чициб турган, учиб-учиб куяётган 
г^'х-лтдан Гуськовнинг кунгли бецузур булди. У бузоцнинг 
икки сош!1-гп, яна бир парча лахм жойидан кесиб олди-да, 
хаммасини цопга тицди, цолгакини эса, айицца ухшаб, 
бултурги хазон ичига кумди ва устидаи эски-тускиларни 
ташлаб цуйди. Гуськов кетиш олдвдан сигирга сунгги 
марта царади. Скглр бошиптт сал энгаштириб, „боягидай
168


цимирламай тикилиб турарди, у сигирнинг кузлари даз$- 
шпт билан боциб турганини курди, бу сигирнинг дуц- 
иуписаси булмай, цандайдир бошцача, шу яцин орада юз 
(и-радиган фалокат эди. Гуськов жунашга шошилди.
Гуськов цайтиб келаётиб, Каменний ороли рупараси- 
длги урмонда тунади. Бу жой негадир Гуськовнинг юра- 
гпни жигиллатиб, шу томонга тортиб турарди; кечга бо- 
рнб Гуськов рамацдажон булиб цолди-да, бир амаллаб 
(*удралиб, бу ерга етиб олди. У ярим кечада Ангара 
томондан эшитилаётган муттасил гувиллашдан уйгониб 
кетди: музлар ёрилаётганди. Гуськов ^айрон ^ам булма­
ди, хурсанд з$ам: цопда ётган манави нарса гуё унинг 
жонини сугуриб олгандек эди. У зозир з^ам фацат гушт 
деб бузоцни улдирдими ёки бу ерларга келганидан бери 
кунглига маркам тугиб цуйган бирон-бир мацсадда шун­
дай цилдими, узи з^ам билмасди.
Юцорм оцимдаги цишлоцца кучиб угган Гуськов бир 
^афтадан кейин бир куни туш пайтида Атамановка 
томондан тез-тез узилаётган пала-партиш уц овозларини 
эшитди. У уруш тугаганини тушунди,
16
Уруш тугади.
Кардадан чопар келди-ю, шу сузларни 
цичцириб 
айтиб, узоц кутилган хушхабарни бутун цишлоцца етказ- 
ди. Кейин цишлоц тус-туполонга тушиб цолди.
Биринчи булиб, одатдагидек, Нестор милтигига ёпиш- 
ди, унга бошцалар зам цушилди — цасира-цусир бош- 
ланди, Атамановка бино булиб бунацасини курмаганди; 
хотин-халажлар бир-бирларига ёпишиб, шангиллар, ув 
тортиб йиглашар, бир ла^задаёц сабр-тоцатлари тугаб, 
юракларидаги цувончлари, дард-аламларини одамларга 
тукиб солардилар, болалар шу пайтгача бошларидан ке- 
чнрганларига цараганда анча катта булган бу янгиликни 
лчларига сигдира олмай гангиб цолиб, у ёцдан-бу ёцца 
югурар, бирининг кетидан бири келар, бу хушхабарга 
жавобан нима цилишни, уни цаёцца етказишни билмас 
■лилар. Аммо шу пайтгача унча-мунча нарсага парво 
илмайдиган катталар зам бу сафар узларини тутолмай, 
г: шгиб цолган эдилар. Дастлабки 
дацицаларда йиглаб- 
'•^цташган, цучоцлашишган, бир-бирларини силкитишган 
■дамлар, гуё- бахтга бардош беролмаётгандек, эс-хушла- 
рпдан айрилиб, бекордан-бекорга у ёцдан-бу ёцца юри-
169


шарди, тарцалиб кетишарди, яна тупланишарди, нима­
гадир, цандайдир 
команда 
берилишини 
кутишарди. 
1
^аёцдандир Нестор етиб келиб, байроцлар осишни буюр- 
ди. Гарчи Нестор бир ой бурун узининг раислик урнини 
Максим Вологжинга 
бушатиб берган, энди з$еч цандай 
амал булмаса з$ам, аммо одамлар унга буйсуниб, цизил 
мято цидиришга тушиб цолган эдилар. Биров топди, 
биров йуц, аммо цишлоц баз^оли цудрат ясатилди, одам­
лар йиллар буйи асраб келган яхши кийимларини топиб 
кийдилар, 
болалар у ер-бу ерга — дарвозалар, 
уйлар 
устига узлари 
ясаган байроцчаларни 
осиб цуйдилар. 
Агафья Сомова утган йилй куз да з$алок булган угли дан 
колган, аммо 
з^али яхши, унгмаган цизил 
куйлакни 
ходага боглаб цуйди; отини елдириб келган Нестор унга 
ем. и б ол, деб бацирди, аммо Агафья эшитишни 
з$ам 
истамади, узи йуклигида ечиб олмасликлари учун эшик 
олдида пойлаб турди.
Эрталаб хумрайиб турган з^авц з^ам очилиб кетди: 
осиондаги 
булутлар тарцади, цуеш чарацлаб, ердаги 
барча нарсани оромбахш, хуррам нури билан мунаввар 
этиб циздира бошлади.
^ишлоцдан варанглаб уц овозлари эшитилганда Нас­
тена Доно Василиса билан бирга яциндаги сайхонликда 
олдинма-кетин цуш солиб, нухатлик ерни з^айдаётганди. 
Доно Василиса биринчи булиб нима гаплигини пайцади- 
да, шоша-пиша отларни цушдан чицара бошлади, унинг 
кетидан Настена з$ам отларни чицарди. Улар Атамановка 
айнй цозондай кайнаб турган бир пайтда отларйни елди­
риб келиб цолишди. Тутациб кетган, з^арсиллаётган Нас­
тена отларни дарвоза олдида цуйиб юборди, югуриб ке­
либ уйга уцдай отилиб кирди-да, царияларнинг капала- 
гини учириб юборди: 
скамейкада утирган Семёновна 
цурциб, унга пешвоз турди, дераза олдида турган 
Михеич кескин угирилди — бу хушхабардан з^аяжонга 
>тушган цариялар, бошца хабарни кутишаётганди. Остона 
олдидаёц Настенанинг нафаси ичига тушиб кетди: у 
цаёцца югуряпти, уларга нима демоцчи узи?
— Уц узишаётганларини эшитиб цолдик,— деб ту- 
Шунтира бошлади у, шундоц з$ам маълум булган нарса­
ни. Кейин зурга, таваккалига, 
гуё биров гапишг булиб 
цуйгандек тугатди: — Фаз^млаб цолдик.
— Эй худойим!— деб илтижо цилди Семёновна ва 
бутга цараб чуциниб цуйди.— Намотки, шундай кунлай- 
га з$ам етган булшак-а? Энди Андюшкамиз каейдалиги- 
ни айтишай, ахий?
170


— Айтишади, кампир, айтишади,— деди Михеич, 
секингина Настенага цараб цуйиб.
— Энди ^аммашини уй-уйига... оналайи, хотинлайи 
олдига жавоб бейиб юбойишади...
— Бирдан ^аммага жавоб бериб булмайди.
— Нега булмайди?
— Нега эмиш... Ким билади нима булишини. 
1
$ушин- 
сиз цолиб булмайди.
— Анави уюшда э$еч ким омонлик-сомонлик деб 
эълон цилмаганди,— деди Семёновна бир оз жим тургач, 
эслаб.— Тугаган-тугамаганлигйни 
з$еч ким билмовди... 
Гейманлайни ташлаб узайо бугишишганда, э, ундан з^ам 
баттай эди. Мундоц тинчлик куннинг узи йуц эди. Ком­
муна деб уюшишди, колхоз деб уюшишди. Бийон кун 
тинчлик йуц эди ужи.
Настена ён томондан 
хонасига утди-да, 
кийимини 
алмаштирди. Унинг уша даладаёц тогдай кутарилган, 
шодликка тулган кунгли ховлициб, одамлар ичига ундар- 
ди, аммо нимадир уни шаштидан цайтариб, бу сенинг 
кунинг эмас, бу сенинг галабанг эмас, галабага сенинг 
^еч цандай алоцанг йуц, деб писанда цилиб турарди. 
З^амма-^амманинг алоцаси бор-у, битта Настонанинг ало- 
цаси йуц. Настена узини цаёц^а уришини билмай, кара- 
вотнинг четига ёнбошлади ва одатдагидек цорнини сий- 
палади, аммо мезфи товланиб эмас, балки довдираб, хаё- 
ли цочиб сийпалади — цУли шунчаки уз урнини топди- 
да, жим булиб цолди. Кучадан шовцин-сурон эшитилар- 
ди, кимдир тасира-тусир от чоптириб Утди, бир нотаниш 
эрка.кча овоз дона-дона цилиб хиргойи цилди:
Пулат отларда биз
Бутун далани кезамиз —
З^ам зайдаб, з^ам экиб, йигамиз — цолмас хору
хас.
Настена сакраб туриб, деразадан царади: нахотки, 
битта-яримта бугун уруш дан цайтиб келган булса? Куча 
уртасида, болалар цуршовида Настенага нотаниш бир 
новча, цотма, фуфайкасининг олди очиц, бош яланг 
мужик оёцлари чалишиб кетиб борарди. Настена ме^мон- 
хонада Михеичнинг Семёновнага шундай деб тушунтира- 
ётганини эшитиб цолди:
— Кардадан... хабар олиб келган шу-да. Одамлар 
суюниб, нац бурнидан чиццунча ичирибди. Узи ^ам наф- 
сини тиймабди, йуц... курар кун бор экан-ку...
171



О-о-дам-лар!— залиги мужик узини тутиб туриш 
учун цулларини икки томонга ёзиб тухтаркан, тусатдан 
цичцирди.— Дамманглар намо-йиш-га чицинглар! Гитлер 
капут!— у охирги сузга монанд болохонадор цилиб с^г- 
кинди ва гуё бациришдан цутулгандай, бошини чайцаб, 
гандираклади-да ашуласини давом эттирди:
радами ми з мусти маркам,
Х^еч цачон душман э^ам,
Республикамизда сайр этолмас.
Бу мужикнинг бацириши зам, бугунги кунга яраш- 
майдиган, вацти утган ашуласи зам Настенанинг юра ги­
г а баттар тилка-пора цилди; унинг ёниб, зирцираётган, 
изтиробга тула юраги 

Download 8,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   152




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish