Oltinsoy tuman 2-son kasb hunar maktabi

ELEKTR TA’MINOTI TIZIMINING RELELI HIMOYASI. Reja :
1 . Releli himoya haqida umumiy tushuncha . 2 . Rele himoyasi ish prinsipi .
Elektr stansiyalarining elektr qurilma va asboblarida, elektr ta’minoti tizimlarida, elektr iste’molchilarida me’yor va ishdan chiqish, shikastlanish holatlarini uchratish mumkin. Ishdan chiqish yoki shikastlanish holatlari elektr ta’minoti elementlarida tokning me’yoridan oshib ketishi yoki kuchlanishning pasayishi bilan bog'langan. Me’yoridan oshib ketgan tok katta miqdorda issiqlik ajralib chiqishiga olib keladi. Buning natijasida elektr ta’minoti liniyalari va qurilmalari xavfli darajada qizishi va shikastlanishi mumkin. Kuchlanishning me’yordan ortiq pasayishi elektr iste’molchilarning sifat ko‘rsatkichlariga hamda parallel ishlayotgan generatorlar va elektr ta’minoti tizimi barqarorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shunday qilib, elektr qurilmalarining shikastlanishi elektr ta’minoti tizimining va elektr iste’molchilarining ish tartibiga

salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Elektr ta’minoti tizimlarining me’yordan tashqari holatlari esa energetika tizimining shikastlanishiga yoki ishdan chiqishiga olib keladi. Elektr ta’minoti tizimlarining va iste’molchilarining me’yorda ishlashlari uchun shikastlangan qurilma, elektr liniyalari tezda aniqlanilishi va shu orqali qolgan elektr iste’molchilari va elektr ta’minoti tizimining me’yorda ishlashiga sharoit yaratilishi uchun o‘chirilishi kerak. Elektr ta’minotida me’yorida bo‘lmagan holatlar vaqtida aniqlanib, choralar ko‘rilsa, xavfsizlik ta’minlanadi. Yuqorida ko‘rsatilganlardan xulosa qilib shuni aytish mumkinki, elektr ta’minoti tizimini va elektr iste’molchilarini shikastlanish va me’yorida bo‘lmagan holatlardan saqlash uchun uning elementlarini himoyalovchi avtomatik qurilmalar bilan ta’minlash zarur. Elektr ta’minoti tizimida dastlabki himoya qurilmasi qilib eruvchan saqlagichlar qo‘llanilgan. Quvvat va kuchlanishning oshishi, elektr ta’minoti tizimlari ulanish sxemalarining murakkablashishi eruvchan saqlagichlaming kattagina kamchiliklarini namoyon qildi va buning oqibatida yangi himoyalovchi qurilma yaratildi. Bu himoyalovchi qurilma maxsus avtomat - rele bo‘lib, uning yordamida amalga oshiriladigan himoya releli himoya deb nomlanadi. Releli himoya elektr avtomatikasining asosiy turi bo‘lib, u ishtirokisiz hozirgi vaqtda elektr ta’minoti tizimlari me’yorida va mustahkam ishlay olmaydi. U elektr ta’minoti tizimining barcha elementlari holatlarini doimo nazorat qilib boradi. Elektr ta’minoti

tizimida shikastlanish bo‘lganda, himoya uni aniqlaydi va tizimning shikastlangan qismini maxsus katta tokka mo‘ljallangan kuch o‘chirgichlariga ta’sir etib o‘chiradi. Elektr ta’minoti tizimida me’yorda bolmagan holat yuzaga kelganda himoya uni aniqlaydi va uning xarakteriga qarab, me’yoriy sharoitni tiklash uchun kerakli bo‘lgan chora-tadbirlarini ishlaydi yoki navbatchi shaxsni ogohlantiradi. Hozirgi vaqtda elektr ta’minoti tizimi releli himoyalari elektr ta’minotini tez tiklovchi va tizimni me’yoriy holatiga keltiruvchi mustahkam va aniq elektr avtomatikasi bilan ta’minlangan.
Nazorat savollari
1 Releli himoya haqida tushuncha bering ? 2 . Rele himoyasi elektr ta’minoti tizimida ishlash prinsipi tushintiring .. ?