Oltin pul sifatida

Iqtisod fanlari doktori, professor O.Yu.Rashidov va boshqalar ishtirokida nashrdan chiqarilgan darslikda―Pul – bu umumiy ekvivalent sifatida ko‗llaniladigan universaltovarning alohida turi bo‗lib, boshqa barcha tovarlarning qiymati u orqali ifodalanadi. Pul – bu boshqa ne‘matlarning qimmatini o‗lchash vositasi (umumiy ekvivalent) yoki ayirboshlashda hisob – kitoblarni amalga oshirish vositasi (ayirboshlash vositasi) funksiyalarini bajaruvchi ne‘matdir. Pul – bu mutloq likvidlilikka ega bo‗lgan ne‘matdir. Pul – bu iqtisodiy kategoriya bo‗lib, odamlar o‗rtasidagi munosabatlar unda namoyon bo‗ladi va uning yordamida quriladi. Pulning maqsadi bozorga oid o‗zaro harakatlarning transaksion xarajatlarini tejashdaniborat‖¹².
Pulning iqtisodiy mohiyati xususida fikrlarni eramizdan oldingi davrda yashagan Aristotel (er.oldingi 384 – 322 yy.), keyinchalik sarkarda Aleksandr Makedonskiy kabi buyuk shaxslar tomonidan qoldirgan manbalarda ham ko‗rish mumkin¹³.
Yuqorida bayon etilganlardan ko‗rinib turibdiki, pulning mohiyatiga xorijiy va mahalliy iqtisodchi olimlar, mutaxassislar va nazariyachilar o‗zlarining yondashuvlarini bildirgan. Biz ularning ushbu fikr va yondashuvlarini tadqiq qilish maqsadidan yiroqmiz.
Pul–iqtisodiy kategoriya bo‗lib, barcha tovarlar uchun umumekvivalent vazifasini bajaradigan maxsus tovardir. Pul faqat ayirboshlash jarayonida zarur bo‗ladigan, hukumat tomonidan o‗rnatilgan to‗lov vositasidir. Pul – qat‘iy o‗rnatilgan kafolatlangan bahoni aniqlaydigan vosita emas. U oddiy tovar, faqat boshqa tovarlardan unga ehtiyojning yuqoriligi va qolgan barcha tovarlar uchun ayirboshlash vositasi sifatida foydalanganligi bilan ajralib turadi. Boshqa tovarlar singari pul ham kishilar tomonidan jamg‗ariladi. Kishilar tovarlarni sotish va xizmatlarni ko‗rsatish orqali uni «sotib» oladi yoki jamg‗aradi. Tovarlarni sotib olishvaturlixizmatlargabo‗lganehtiyojiniqondirishnatijasidauni«sotadi».
Pulning mohiyati uning turlarida va funksiyalarida yanada aniqroq namoyon
bo‗ladi, keyingi paragraf va boblarda ushbu masalalarga atroflicha o‗rin beriladi.