Olkashunoslik

kent shahar xarobalarida qayd etilgan. Ulardagi devoriy suratlarda diniy,
dunyoviy va afsonaviy syujetlar ajralib turadi. Bu davrda haykalchalar
bilan birgalikda yirik haykallar paydo b oid i. Ular dunyoviy va diniy
mazmunga ega b o iib , kishilar ijtimoiy hayoti va mafkuraviy qarash-
72

---

larini belgilashda muhim manba hisoblanadi. Ilk o ‘rta asrlar davomida
qadimgi ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan boy madaniyat namunalari
arablar bosqini davrida y o‘q qilib tashlanadi.
0 ‘rta Osiyo, xususan, 0 ‘zbekistonning rivojlangan va so'nggi
o ‘rta asrlar davri arxeologiyasi hozirgi paytda mavjud bo‘lgan voki o'z
davrida inqirozga uchragan shaharlarda arxeologik qazish ishlari nati-
jasida topib o ‘rganilgan imoratlar va boshqa moddiy manbalar hamda
hozirgi paytgacha saqlanib qolgan m e’morchilik obidalarida o ‘zining
aksini topgan. IX asiga kelib 0 ‘rta Osiyoda Arab xalifaligidan mus-
taqil bo‘lgan feodal davlatlar tashkil topgan so ‘nggi davr somoniylar,
qoraxoniylar, xorazmshohlar, Chig‘atoy ulusi, temuriylar, shayboniylar,
ashtarxoniylar va xonliklaming hukmronligidan iborat bo‘lib, shahar­
sozlik madaniyati, qurilish, m e’morchilik va boshqa moddiy manbalar-
ni yaratish ulaming iqtisodiy imkoniyatlari va qudrati bilan belgilanadi.
2. O‘zbekistonda arxeologik yodgorliklarning o‘rganiIishi
Hozirgi kunda 0 ‘zbekistonning umumjahon sivilizatsiyasiga
qo‘shgan ulkan hissasini butun dunyo tan olmoqda. Zero, O'zbekiston
kishilik taraqqiyoti tarixidagi eng muhim ya qadimgi hududlardan biri
sanaladi.
Tarixni o ‘iganar ekanmiz, uni o ‘rganishdagi asosiy manba yozuv
ekanligiga guvoh bo‘lamiz, lekin insoniyat tarixi faqatgina yozuv pay­