Oliyvao rtamaxsus ta’lim vazirlich karimjon Rahimqulov

22. 0 ‘yinning tugashi
0 ‘yinning davom etishi har xil bo‘lishi mumkin. Shug'ul- 
lanuvchilamingtarkibiga, mashg‘ulotning sharoitiga qarab, o'yinni 
xarakterini hisobga olgan holda, o'qituvchi o ‘yinning davom 
etishini belgilaydi. Eng muhimi, o'yinni o‘z vaqtida tugallashdir. 
Chunki o'yinni vaqtidan ilgari tugatmaslik, shuningdek, uni cho'zib 
yubormaslik kerak.
O'yinning davom etishi bir qancha sabablarga bog'liq bo'ladi: 
ishtirokchilaming soniga (o'yin ishtirokchilari qancha kam bo'lsa, 
o'yin shuncha qisqa bo'ladi); o'yinchilarning yoshiga (kichik 
yoshli bolalar uzoq vaqt davomida o'ynashi mumkin emas); o'yin­
ning mazmuniga (o'yin katta yuklama bilan o'tkaziladigan bo'lsa, 
uning davom etish vaqti qisqa bo'ladi); o'yinni o'tkazish joyiga, 
o'qituvchi tomonidan taklif qilingan tczlikka yoki me’yorga; o'qi­
tuvchi tajribasiga (kam tajribaga ega bo'lgan o'qituvchi o'yinni 
qisqa tarzda tugatadi) va boshqa sabablarga bog'liq bo'ladi.
O'yinni tugatish, eng awalo, uning o'yin ishtirokchilariga 
ta’sir etishiga qarab belgilanishi lozim. O'qituvchi o'yin tugatish 
uchun shunday paytni to'pishi kerakki, bunda o'yinni maqsadga 
muvofiq ravishda to'xtatish mumkin bo'lsin.
O'yinni ishtirokchilar charchashining birinchi alomatlari paydo 
bo'la boshlagan vaqtda tamom qilish kerak. Bu charchash alomatlari 
quyidagilardanbilinadi: ko'pchilik ishtirokchilaming e’tiborsizligi, 
qoidani buzishi, harakatni aniq bajarmasligi, maqsadga erishish
72

---

yo‘lida yetarli darajada qat’iyatlik ko‘rsatmasligi, o'yinchilar nafas 
olishining tezlashishidir.
0 ‘yinni o'qituvchi tomonidan belgilangan vaqtda tugatish 
zarur, buni o‘quvchilarga oldindan aytib qo‘yish kerak. O'yin 
ishtirokchilari shuni hisobga olib, o'yinning davom etish vaqtida 
o'zlarining kuchlarini to‘g‘ri taqsimlaydilar. Belgilangan vaqtdan 
1-3 daqiqa oldin, iloji boricha, ishtirokchilar o ‘yinni tugatishga 
tayyorgarlik ko'rishlari uchun ogohlantiriludi.
0 ‘yinning davom etishi mashg'ulotning shakliga ham bog'liq 
bo‘ladi. Agar o‘yin jismoniy tarbiya darsida o'tkazilayotgan bo'lsa, 
undaunga ajratilgan vaqt chegaralangan boladi. Agar o'yin darsdan 
tashqari vaqtda o'tkazilsa, uzoq vaqt davom etishi mumkin, chunki 
bunda o'quvchilar uzoq vaqt mobaynida o'ynay olishga o'rgatila- 
dilar.
O'qituvchi barcha holatlarda o'yin ishtirokchilarini charchatib 
qo'ymasligi kerak va o'yin ishtirokchilarining qiziqishi orta bora- 
yotgan, ular jo'shqin harakat qiliyotgan bir vaqtda o'yinni tugatish 
kerak.